thus have i heard. The Exalted One was once staying in Nādika, at the Brick House. Now at that time the Exalted One was wont to make declarations as to the rebirths of such followers (of the doctrine) as had passed away in death among the tribes round about on every side—among the Kāsis and Kosalans, the Vajjians and Mallas, the Chetis and Vaṃsas, the Kurus and Pañcālas, the Macchas and Sūrasenas—saying: ‘Such an one has been reborn there, and such an one there. From Nādika upwards of fifty adherents, who passed away in death after having completely destroyed the Five Bonds that bind people to this world, have become inheritors of the highest heavens, there to pass utterly away, thence never to return. Full ninety adherents in Nādika, who have passed away in death after having completely destroyed the Three Bonds, and reduced to a minimum lust ill-will and delusion, have become Once-returners, and on their first return to this world shall make an end of pain. Over five hundred adherents of Nādika, who have passed away in death after having completely destroyed the Three Bonds, and become converted, cannot be reborn in any state of woe, but are assured of attaining to the Insight (of the higher stages of the Path).’

1. Như vầy tôi nghe. Một thời Thế Tôn ở Nàdika (bộ lạc Na-đề-ca) tại Ginjakàvasatha (nhà làm bằng gạch). Lúc bấy giờ, Thế Tôn thường hay tuyên bố về vấn đề tái sanh của những tín đồ đã sống, đã từ trần và đã mệnh chung trong các bộ lạc xung quanh như bộ lạc Kàsi (Ca-thi), Kosala (Câu-tát-la), Vajjì (Bạt-kỳ), Malla (Mạt-la), Ceti (Chi-đề), Vansa (Bạt-sa), Kuru (Câu-lâu), Pancàla (Ban-giá-la), Maccha (Bà-sá-la) Sùrasena (Mậu-ba-tây-na):- Vị này sanh ra tại chỗ này! Vị kia sanh ra tại chỗ kia. Hơn năm mươi vị tín đồ ở Nàdika đã từ trần, đã mệnh chung với năm hạ phần kiết sử đã được đoạn trừ, được hóa sanh (thiên giới) từ đó nhập Niết-bàn không còn trở lại đời này nữa. Hơn chín mươi vị ở Nàdikà, đã từ trần, đã mệnh chung, với ba kiết sử đã được đoạn trừ, với tham, sân, si được giảm thiểu, chứng quả Nhất lai, sau khi trở lại đời này một lần nữa sẽ tận diệt khổ đau. Hơn năm trăm vị Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung, với ba kiết sử đã được diệt trừ, chứng quả Dự lưu, nhất định không đọa ác đạo, đạt đến Chánh Giác.

Now the adherents at Nādika, when they heard these revelations, were pleased, gladdened and filled with joy and happiness at these solutions by the Exalted One of the problems that had been put to him.

2. Các vị tín đồ ở Nàdikà được nghe: "Thế Tôn thường hay tuyên bố về vấn đề tái sanh của những tín đồ đã từ trần và đã mệnh chung trong các bộ lạc xung quanh, như bộ lạc Kàsi, Kosala, Vajjì, Malla, Ceti, Vamsa, Kuru, Pancàla, Macchà, Sùrasena: "Vị này sanh ra tại chỗ này. Vị kia sanh ra tại chỗ kia. Hơn năm mươi vị tín đồ ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với năm hạ phần kiết sử đã được đoạn trừ, được hóa sanh (Thiên giới) từ đó nhập Niết-bàn không còn trở lại đời này nữa. Hơn chín mươi vị ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được đoạn trừ, với tham, sân, si được giảm thiểu, chứng quả Nhất lai, sau khi trở lại đời này một lần nữa sẽ diệt tận khổ đau. Hơn năm trăm vị ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được đoạn trừ, chứng quả Dự lưu, nhất định không đọa ác đạo, đạt đến Chánh Giác". Các vị tín đồ ở Nàdikà được nghe Thế Tôn hỏi đáp như vậy, lấy làm hoan hỷ, tín thọ, an lạc.

Now the venerable Ananda heard [of these declarations made by the Exalted One, and of the satisfaction felt by the adherents at Nādika].

3. Tôn giả Ananda được nghe: "Thế Tôn thường hay tuyên bố về vấn đề tái sanh của những tín đồ đã từ trần, đã mệnh chung trong các bộ lạc xung quanh, như bộ lạc Kàsi, Kosala, Vajjì, mallà, Ceti, Vamsa, Kuru, Pancàla, Macchà, Sùrasena: "Vị này sanh ra tại chỗ này, vị kia sanh ra tại chỗ kia. Hơn 50 vị tín đồ Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với năm hạ phần kiết sử đã được đoạn trừ, được hóa sanh (thiên giới) từ đó nhập Niết-bàn không còn trở lại đời này nữa. Hơn chín mươi vị ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được đoạn trừ, với tham, sân, si được giảm thiểu, chứng quả Nhất lai, sau khi trở lại đời này một lần nữa sẽ diệt tận khổ đau. Hơn năm trăm vị ở Nãdikã đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được diệt trừ, chứng quả Dự lưu, nhất định không đọa ác đạo, đạt đến Chánh Giác". Các vị tín đồ ở Nãdikã được nghe Thế Tôn hỏi đáp như vậy lấy làm hoan hỷ, tín thọ, an lạc".

And this idea occurred to him—‘But there were also adherents in, many of them, and of long religious experience, who have passed away in death. One might think that Anga and were void of adherents who have passed away in death. For they too had entire faith in the Buddha the Law and the Order, they had fulfilled the moral precepts. And yet concerning them, since they passed away in death, nothing has been declared by the Exalted One. It were surely a good thing to evoke a response as to them; for much folk would believe, and would hereafter enter into bliss. Then too there was Seniya Bimbisāra, king of, righteous and ruling righteously, benign to priests and laymen, to town-folk and country-folk. His fame are men verily spreading abroad saying—“Dead is our so righteous king of righteous rule who made us so happy! How well have we lived in the kingdom of that righteous king!” Now he too had entire faith in the Buddha the Law and the Order, and fulfilled the moral precepts. And people verily have also said,” Seniya Bimbisāra, king of, who up to the day of his death was given to praises of the Exalted One, is dead.” Concerning him who has passed away in death nothing has been declared by the Exalted One. It were surely a good thing to evoke a response as to him; for much folk would believe, and would here-after enter into bliss. Moreover the Exalted One attained supreme Insight in Magadha. Now where that took place, how should there be no declaration from the Exalted One concerning adherents in who have passed away in death? If the Exalted One declare nothing concerning them, they will be hurt. And since they would be hurt, how can the Exalted One keep silence?’

4. Rồi tôn giả Ananda suy nghĩ: "Nhưng ở tại Magadha (Ma-kiệt-đà), có nhiều tín đồ đã tu hành lâu ngày và đã từ trần, mệnh chung, nhiều đến nỗi người ta tưởng hai xứ Anga (Ương-già) và Magadha đều trống không vì số tín đồ từ trần mệnh chung. Những vị này tin tưởng Phật, tin tưởng Pháp và tin tưởng Tăng, và giới luật đầy đủ. Nhưng Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và sự mệnh chung của họ. Lành thay nếu gợi được một câu trả lời về họ, nhờ vậy nhiều người sẽ khởi lòng tin, và từ đó được sanh lên thiện giới. Lại có vua Seniya Bimbisàra (Tư-ni-du Tần-bà-sa) xứ Magadha sống như Pháp, dùng Chánh pháp trị nước, có lòng thương tưởng các vị Bà-la-môn, Gia chủ, dân chúng thị thành và dân chúng thôn quê. Vua này được dân chúng xưng tán như sau: "Vị vua sống như pháp, dùng chánh pháp trị nước, đã làm cho chúng ta sung sướng, vị này mệnh chung. Chúng ta đã sống thật hạnh phúc dưới thời vua sống như Pháp và dùng Chánh pháp trị nước này. Vị vua này cũng tin tưởng Phật, tin tưởng Pháp, tin tưởng Tăng và giới luật đầy đủ". Và dân chúng cũng nói: "Cho đến khi mệnh chung, vua Seniya Bimbisàra xứ Magadha luôn luôn tán dương Thế Tôn". Nhưng Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và mệnh chung của vị vua này. Lành thay, nếu gợi được câu trả lời về vị vua này, nhờ vậy nhiều người sẽ khởi lòng tin và từ đó được sanh lên thiên giới. Lại nữa Thế Tôn chứng quả Bồ-đề tại Magadha. Thế Tôn đã chứng quả Bồ-đề tại Magadha. Thế Tôn đã chứng Bồ đề ở Magadha tại Magadha thì sao Ngài lại không nói đến về sự từ trần và mệnh chung của các tín đồ ở Magadha? Nếu Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và mệnh chung của các tín đồ ở Magadha thời các vị này sẽ đau buồn và nếu các vị này đau buồn thời sao Thế Tôn có thể không trả lời được?".

5-6. Having thus pondered, alone and privately, concerning the Magadhese adherents, the venerable Ananda rose up the next morning and came into the presence of the Exalted One, and being come, saluted him and sat down on one side. And so sitting, he told the Exalted One [all that he had heard and thought. And when he had made an end of thus speaking before the Exalted One, he rose from his seat, saluted the Exalted One rightwise, and went away.

5. Sau khi đã suy nghĩ một mình, yên lặng, vì các tín đồ ở Magadha, tôn giả Ananda sáng hôm sau thức dậy đến tại chỗ Thế Tôn ở, khi đến xong đảnh lễ Ngài và ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, tôn giả Ananda bạch Thế Tôn: - Bạch Thế Tôn con có nghe: Thế Tôn thường hay tuyên bố về vấn đề tái sanh của những tín đồ đã từ trần, đã mệnh chung trong các bộ lạc xung quanh, như bộ lạc Kàsi, Kosala, Vajjì, Malla, Ceit, Vamsa, Kuru, Pancàla, Macchà, Sùrasena: "Vị này sanh ra tại chỗ này, vị kia sanh ra tại chỗ kia. Hơn năm mươi vị tín đồ ở Nàdikà đã mệnh chung với năm hạ phần kiết sử đã được nhập Niết-bàn không còn trở lại đời này nữa. Hơn chín mươi vị ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được đoạn trừ, với tham, sân, si được giảm thiểu, chứng quả Nhất Lai, sau khi trở lại đời này một lần nữa sẽ diệt tận khổ đau. Hơn năm trăm vị ở Nàdikà đã từ trần, đã mệnh chung với ba kiết sử đã được đoạn trừ, chứng quả Dự lưu, nhất định không đọa ác đạo, đạt đến Chánh Giác". Các vị tín đồ ở Nàdikà được nghe Thế Tôn hỏi đáp như vậy lấy làm hoan hỷ, tín thọ, an lạc.

6. Bạch Thế Tôn, nhưng ở tại Magadha có nhiều tín đồ này tu hành lâu ngày và đã từ trần, mệnh chung, nhiều đến nỗi người ta tưởng hai xứ Anga và Magadha đều trống không vì số tín đồ từ trần mệnh chung. Những vị này tin tưởng Phật, tin tưởng Pháp, tin tưởng Tăng và giới luật đầy đủ. Nhưng Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và mệnh chung của họ. Lành thay nếu gợi được một câu trả lời về họ, và như vậy nhiều người sẽ khơi lòng tin, và từ đó được sanh lên Thiên giới. Bạch Thế Tôn, lại có vua Seniya Bimbisàra xứ Magadha, sống như Pháp, dùng Chánh pháp trị nước, có lòng thương tưởng các vị Bà-la-môn, Gia chủ, dân chúng thị thành và dân chúng thôn quê. Vua này được dân chúng xưng tán như sau: "Vị vua sống như Pháp, và dùng Chánh pháp cai trị nước này. Vị Vua này cũng tin tưởng Phật, tin tưởng Pháp, tin tưởng Tăng và giới luật đầy đủ". Và dân chúng cũng nói: "Cho đến khi mệnh chung, vua Seniya Bimbisàra xứ Magadha luôn luôn tán dương Thế Tôn". Nhưng Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và mệnh chung của vị vua này. Lành thay nếu gợi được câu trả lời về vị vua này, nhờ vậy nhiều người sẽ khởi lòng tin, và từ đó được sanh lên thiên giới. Bạch Thế Tôn, lại nữa Thế Tôn đã chứng quả Bồ-đề ở Magadha. Thế Tôn đã chứng quả Bồ đề ở Magadha, thời sao Ngài không nói về sự từ trần và mệnh chung của các tín đồ ở Magadha. Nếu Thế Tôn không nói gì về sự từ trần và mệnh chung của các tín đồ ở Magadha, thời các vị này sẽ đau buồn, và nếu các vị này đau buồn thời sao Thế Tôn có thể không thể trả lời được! Tôn giả Ananda, vì các tín đồ ở Magadha, sau khi đã trình lên trước Thế Tôn, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, thân phía hữu hướng về Ngài, từ tạ ra đi.

Then the Exalted One, not long after the venerable Ananda had gone away, robed himself in the morning and, taking a bowl and cloak, went forth for alms to Nādika. And when he had walked through Nādika for alms, after his meal, when he had come back again from his round for alms and bathed his feet, he entered the Brick House and sat down on a seat made ready, thinking over and cogitating upon and concentrating his whole mind on the Magadhese adherents, saying to himself: ‘I will find out their future, their fate after this life, whither these good men are bound, what their destiny is.’ And he, the Exalted One, saw the Magadhese adherents, whither they were bound, and what their destiny was. Then at eventide the Exalted One, arising from his meditation, went out of the Brick House, and sat down on a mat spread in the shade behind the lodging place.

7. Sau khi tôn giả Ananda đi ra không bao lâu, Thế Tôn liền đắp y vào buổi sáng, tay cầm y bát, đi vào Nàdikà để khất thực. Khi khất thực ở Nàdikà xong, sau buổi ăn, khi đi khất thực về và rửa chân, Ngài vào ngôi nhà bằng gạch, ngồi trên chỗ đã soạn sẵn, suy nghĩ, tư duy chú lực toàn tâm suy tưởng đến các tín đồ ở Magadha: "Ta sẽ tìm ra chỗ thọ sanh của họ, vận mạng của họ. Các Hiền nhân này thọ sanh ở đâu, vận mạng như thế nào?" Thế Tôn thấy được chỗ thọ sanh và vận mạng của các Hiền nhân tín đồ ở xứ Magadha này. Rồi Thế Tôn vào buổi chiều, sau khi tịnh niệm, bước ra khỏi ngôi nhà bằng gạch, rồi ngồi trên chỗ đã soạn sẵn, dưới bóng ngôi nhà.

Then the venerable Ananda came into the presence of the Exalted One, saluted him and sat down on one side. Thus seated he said to the Exalted One—‘My lord the Exalted One looks serene, his complexion shines forth, as it were, owing to the tranquillity of his faculties. Has the lord the Exalted One spent a pleasant day?’

8. Rồi Tôn giả Ananda đến tại chỗ Thế Tôn ở, lúc đến xong, đảnh lễ Ngài và ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, tôn giả Ananda bạch Thế Tôn: - Bạch Thế Tôn, Thế Tôn ngó thật là an tịnh; diện sắc của Thế Tôn như là sáng chói nhờ các căn thật sự thanh tịnh. Bạch Thế Tôn Thế Tôn hôm nay an trú có được hoan hỷ không?

‘When you had made that speech to me, Ananda, concerning the Magadhese adherents and had gone away, I, when I had gone to Nādika for alms, had dined, returned, bathed my feet and entered the Brick House, sat me down on a mat spread there and thought over, cogitated upon, and concentrated my whole mind on those Magadhese adherents, resolving to know their future, their fate after this life, whither these good men were bound, what their destiny would be. And I saw, Ananda, those Magadhese adherents, whither the good men were bound, what their destiny would be. Thereupon an invisible spirit made himself heard, saying—“I am Janavasabha, O Exalted One; I am Janavasabha, O Welcome One!” Now do you allow, Ananda, that you have ever heard of any one bearing such a name as Janavasabha?’

9. - Này Ananda, sau khi Ngươi, vì các tín đồ ở Magadha đã nói trước mặt Ta như vậy và đứng dậy ra về, Ta đi khất thực ở Nàdikà xong, sau bữa ăn, khi đi khất thực về và rửa chân, Ta vào ngôi nhà bằng gạch, ngồi trên chỗ đã soạn sẵn, suy nghĩ tư duy, chú lực toàn tâm suy tưởng đến các tín đồ ở Magadha: "Ta sẽ tìm ra chỗ thọ sanh của họ, vận mạng của họ. Các vị Hiền nhân này thọ sanh ở đâu, vận mạng như thế nào?" Rồi Ta thấy được chỗ thọ sanh và vận mạng của các Hiền nhân tín đồ ở xứ Magadha này. Này Ananda, lúc bấy giờ một vị Dạ-xoa (Yakkha) ẩn mình lớn tiếng nói rằng: "Bạch Thế Tôn, con tên là Janavasabha. Bạch Thiện Thệ, con là Janavasabha". Này Ananda, Ngươi từ trước đã từng được nghe ai tên là Janavasabha (Xà-ni-sa) chưa?

‘I confess, lord, that I have never heard of one bearing such a name as Janavasabha. Moreover, lord, on hearing such a name as Janavasabha, I am thrilled with excitement and I fancy it can be no ordinary spirit who bears such a name as Janavasabha.’

- Bạch Thế Tôn, còn từ trước chưa từng được nghe ai tên Janavasabha. Bạch Thế Tôn, khi con nghe tên Janavasabha, con có cảm giác râu tóc bị dựng ngược, Bạch Thế Tôn, con tự nghĩ: "Vị Dạ-xoa này không phải là hạng tầm thường, vì đã mang tên Janavasabha".

After those words had been spoken, Ananda, the spirit himself appeared before me, a splendid presence. And he made a second utterance—“I am Bimbisāra, O Exalted One! I am Bimbisāra, O Welcome One! ’Tis now the seventh time, lord, that I am reborn into the communion of the great King Vessavaṇa. Deceased as a human king, I am in heaven become a non-human king.

10. - Này Ananda, khi những lời ấy được nói xong, vị Dạ-xoa ấy hiện ra trước mặt Ta, nhan sắc thật phi thường và lần thứ hai, vị ấy nói: "- Bạch Thế Tôn, con là Bimbisàra! Bạch Thế Tôn, con là Bimbisàra! Bạch Thế Tôn, nay là lần thứ bảy con được sanh vào giòng họ vua Vessavana (Tỳ-sa-môn Thiên vương). Con chết đi trong địa vị làm vua ở nhơn gian, nay được sanh trên thiên giới, làm bậc phi nhân.

Hence seven, thence seven,
in all fourteen rebirths
—So much I know of lives I’ve lived in the long past.
Long, lord, have I, who am destined not to be reborn in states of woe
, been conscious of that destiny,
and now is there desire in me to become a Once-returner.”

Từ đây đến bảy lần
Từ kia đến bảy lần
Mười bốn lần tái sanh.
Như vậy con biết được,
Ðời quá khứ của con.
Bạch Thế Tôn, từ lâu con không còn đọa lạc vào ác thú vì con đã hiểu được ác thú, và nay con muốn trở thành bậc Nhất lai.

‘Wonderful is this, marvellous is this that you, the venerable spirit Janavasabha, tell me—“Long have I who am destined not to be reborn in states of woe, been conscious of that destiny;” and again—“Now is there desire in me to become a Once-returner.” How has it come about that Janavasabha the venerable spirit recognizes his attainment to a distinction so splendid?’

"- Thật hy hữu thay, Hiền giả Dạ-xoa Janavasabha! Thật kỳ diệu thay, Hiền giả Dạ-xoa Janavasabha đã nói với ta: 'Bạch Thế Tôn, từ lâu con không còn đọa lạc vào ác thú vì con đã hiểu được ác thú, và nay con muốn trở thành bậc Nhất lai.' Do nguyên nhân gì, Hiền giả Dạ-xoa Janavasabha tự biết mình đã đạt được địa vị cao thượng, thù thắng như vậy?"

“Nowise save through thy word, O Exalted One, nowise save through thy word, O Blessed One! From the moment when I had gone over, in absolute and entire faith to the Exalted One, from that moment, lord, did I who am destined not to be reborn in states of woe, been conscious of that destiny; and I now desire to become a Once-returner. Now, lord, I have been sent on a message concerning some business by King Vessavaṇa to King Virūḷhaka; and on my way I saw the Exalted One entering the Brick House, and sitting down to think over, to cogitate upon, to concentrate his whole mind upon the deceased Magadhese adherents, in the resolve to know their future, their fate after this life; whither the good men are bound, what their destiny is. Now it was only the moment before, lord, that I had heard face to face and had understood from his own mouth from King Vessavaṇa, how he had said to his assembly whither those good men were bound, and what their destiny was, so it occurred to me that I would visit the Exalted One, and I would announce it to him. These, lord, are the two reasons why I came forth to visit the Exalted One 1

11- "Bạch Thế Tôn, không gì khác ngoài giáo lý của Ngài! Từ khi con nhất hướng quy y và tín ngưỡng Thế Tôn, từ khi ấy con không còn đọa lạc vào ác thú, vì con đã hiểu được ác thú, và nay con muốn trở thành bậc Nhất lai. Bạch Thế Tôn, con được vua Vessavana (Tỳ-sa-môn Thiên vương) nhờ con đi đến vua Virùlhaka (Tăng Trưởng Thiên vương) có chút công việc, giữa đường con thấy Thế Tôn vào ngôi nhà bằng gạch suy nghĩ tư duy, chú lực toàn tâm suy tưởng đến các tín đồ ở Magadha: "Ta sẽ tìm ra chỗ thọ sanh của họ, vận mạng của họ. Các Hiền nhân này thọ sanh ở đâu, vận mạng thế nào? "Bạch Thế Tôn! Không thể kỳ diệu sao được khi con đối mặt tự thân nghe từ miệng vua Vessavana nói với hội chúng của mình, các Hiền nhân này thọ sanh ở đâu, vận mệnh như thế nào? Bạch Thế Tôn! Ta sẽ đề cập vấn đề với Thế Tôn!" Bạch Thế Tôn, đó là hai nguyên nhân khiến con đến yết kiến Thế Tôn!

In days gone by, lord, in days long long gone by, it came to pass that on the night of the feast of the fifteenth day at the full moon in the month for entering upon Retreat, the month Asaḷhi, the whole of the gods in the retinue of the Thirty-Three were assembled together, seated in the hall of Good Counsel. And around them on every side a vast celestial company was seated; and at the four quarters of the firmament sat the Four Great Kings. There was Dhataraṭṭha, king of the East, seated facing the west, presiding over his host; Virūḷhaka, king of the South, seated facing the north, presiding over his host; Virupakkha, king of the West, seated facing the east, presiding over his host; and Vessavaṇa, king of the North, seated facing the south, presiding over his host. Whenever, lord, all the gods in the heaven of the Thirty-Three are assembled and seated in their hall of Good Counsel, with a vast celestial company seated around them on every side, and with the Four Great Kings at the four quarters of the firmament, this is the order of the seats of the Four. After that come our seats. . And those gods, lord, who had been recently reborn in the hosts of the Thirty-Three because they had lived the higher life under the Exalted One, they outshone the other gods in appearance and in glory. And thereat, lord, the Thirty-Three were glad and of good cheer, were filled with joy and happiness, saying—“Verily, sirs, the celestial hosts are waxing, the titanic hosts are waning.”

12. "Bạch Thế Tôn, trong những ngày xưa, những ngày xa xưa, nhân đêm trăng rằm Bố-tát (Uposatha) trong tháng nhập an cư mùa mưa, toàn thể chư Thiên ở cõi Tàvatimsà (Tam thập tam thiên) ngồi họp hội tại Thiện Pháp đường (Sudhamma). Xung quanh có Ðại Thiên chúng ngồi khắp mọi phía, tại bốn phương hướng có bốn vị đại vương ngồi. Ðại vương Dhatarattha (Trì Quốc Thiên vương) vua ở phương Ðông, ngồi xây mặt hướng Tây, trước mặt Thiên chúng. Ðại vương Virùlhaka (Tăng Trưởng Thiên vương), vua ở phương Nam ngồi xây mặt hướng Bắc, trước mặt Thiên chúng. Ðại vương Virùpakkha (Quảng Mục Thiên vương) vua ở phương Tây, ngồi xây mặt hướng Ðông, trước mặt Thiên chúng. Ðại vương Vessavana (Tỳ-sa-môn Thiên vương), vua ở phương Bắc, ngồi xây mặt hướng Nam, trước mặt Thiên chúng. Bạch Thế Tôn, khi nào toàn thể chư Thiên ở cõi Tam thập tam thiên ngồi hội họp tại Thiện Pháp đường xung quanh có Ðại thiên chúng ngồi khắp mọi phía, và tại bốn phương hướng có bốn vị đại vương ngồi, như vậy là thứ tự chỗ ngồi của những vị này, rồi đến chỗ ngồi của chúng con. Bạch Thế Tôn, chư Thiên nào trước sống Phạm hạnh theo Thế Tôn và nay nếu sanh lên cõi Tam thập tam thiên, những vị này thắng xa chư Thiên khác về thân sắc và danh tiếng. Bạch Thế Tôn chư Thiên ở Tam thập tam thiên hoan hỷ, tín thọ, hỷ lạc sanh: "Thiên giới thật sự được tăng thịnh, còn A-tu-la giới bị hoại diệt".

Now, lord, Sakka, ruler of the gods, when he saw the satisfaction felt by the retinue of the Three-and-Thirty, expressed his approval in these verses—

The Three-and-Thirty, verily, both gods and lord, rejoice,
Tathagata they honour and the cosmic law sublime,
Whereas they see the gods new-risen, beautiful and bright,
Who erst the holy life had lived, under the Happy One,
The Mighty Sage’s hearers, who had won to higher truths,
Come hither; and in glory all the other gods outshine.
This they behold right gladly, both lord and Thirty-Three,
Tathagata they honour and the cosmic law sublime.

13. "Bạch Thế Tôn, lúc bấy giờ Thiện chủ Ðế thích (Sakka Inda) thấy chư thiên ở Tam thập tam thiên hoan hỷ, liền tùy hỷ nói lên bài kệ như sau:

Chư Tam thập tam thiên,
Cùng Ðế-thích hoan hỷ,
Ðảnh lễ bậc Như Lai,
Cùng Chánh pháp vi diệu.
Thấy Thiên chúng tân sanh,
Quang sắc thật thù thắng,
Các vị sống Phạm hạnh,
Nay sanh tại cõi này.
Họ thắng về quang sắc,
Thọ mạng và danh xưng,
Ðệ tử bậc Ðại Tuệ,
Thù thắng sanh cõi này.
Chư Tam thập tam thiên,
Cùng Ðế-thích hoan hỷ,
Ðảnh lễ bậc Như Lai,
Cùng Chánh pháp vi diệu.

Hereat, lord, the Three-and-Thirty Gods were even more abundantly glad and of good cheer and filled with joy and happiness, saying—“Verily the celestial hosts are waxing, the titanic hosts are waning!”

"Bạch Thế Tôn, chư Thiên ở Tam thập tam thiên lại càng hoan hỷ, tín thọ, hỷ lạc sanh hơn nữa và nói: "Thiện giới thật sự được tăng thịnh, còn A-tu-la giới bị hoại diệt".

Then, lord, concerning the object for which the Three-and-Thirty gods were assembled in their seats in the Hall of Good Counsel, they took counsel and deliberated about it; and with respect to that object the Four Great Kings were addressed, and with respect to that object the Four Great Kings were admonished, standing by their seats—

14. "Bạch Thế Tôn, rồi với mục đích gì chư Thiên ở Tam thập tam thiên ngồi hội họp tại Thiện Pháp đường, các vị này suy tư thảo luận về mục đích ấy. Và tùy thuộc về mục đích ấy, bốn vị đại vương được thuyết giảng. Theo mục đích ấy, bốn vị đại vương được khuyến giáo, bốn vị này đều đứng một bên chỗ ngồi của mình.

The uttered word th’ admonished Kings accepted there,
Serene in mind and calm
they stood each at his place.

Các đại vương chấp nhận
Lời giảng dạy khuyến giáo.
Thanh thoát và an tịnh,
Ðứng bên chỗ mình ngồi.

Then, lord, a splendid light came forth out of the North, and a radiance shone around surpassing the divine glory of the gods. And, lord, then did Sakka, king of the gods, say to the retinue of the Thirty-Three—“According, friends, to the signs now seen—the light that ariseth, the radiance that appeareth—Brahma will be manifested. For this is the herald sign of the manifestation of Brahma to wit, when the light ariseth and the glory shineth”—

15. "Bạch Thế Tôn, rồi từ phương Bắc, một ánh sáng vi diệu khởi lên, một hào quang hiện ra, thắng xa oai lực của chư Thiên. Bạch Thế Tôn rồi Thiên chủ Sakka nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên: "Này các Thiện hữu, theo các hiện tượng được thấy, ánh sáng khởi lên, hào quang hiện ra như vậy báo hiệu Phạm thiên sẽ xuất hiện. Vì hiện tượng báo hiệu Phạm thiên xuất hiện là ánh sáng khởi lên và hào quang hiện ra".

The portents now are seen,
so Brahma draweth nigh.
For this is Brahma’s sign,
this glorious splendour vast.

Theo hiện tượng được thấy,
Phạm thiên sẽ xuất hiện.
Hiện tượng đấng Phạm thiên,
Là hào quang vi diệu.

Then, lord, the gods of the Thirty-Three sat down in their own places, saying—“We will ascertain what shall be the result of this radiance, when we have realized it, we will go to meet him. The Four Great Kings also sat down in their own places, saying the same. And when they had heard this, the gods of the Three-and-Thirty were all together agreed—“We will ascertain what shall be the result of this radiance; when we have realized it, we will go to meet him.”

16. "Bạch Thế Tôn, rồi chư Thiên ở Tam thập tam thiên ngồi xuống trên ghế của mình và nói: "Chúng tôi sẽ tìm hiểu hậu quả của hào quang này là thế nào sau khi được biết, chúng tôi sẽ đi gặp vị ấy". "Cũng vậy, bốn vị đại vương ngồi xuống trên ghế ngồi của mình và nói: "Chúng ta sẽ tìm hiểu hậu quả của hào quang này là thế nào sau khi được biết, chúng tôi sẽ đi gặp vị ấy". Sau khi nghe vậy, chư Thiên ở Tam thập tam thiên đều đồng một lòng một ý: "Chúng ta sẽ tìm hiểu hậu quả của hào quang này là thế nào, sau khi được biết, chúng ta sẽ đi gặp vị ấy"

When, lord, Brahma Sanaṅkumāra l appears before the Thirty-Three gods, he appears as a (relatively) gross personality which he has specially created. For Brahmas usual appearance is not sufficiently materialized to impress the vision of the Thirty-Three Gods. And, lord, when Brahma Sanaṅkumāra appears before the Thirty-Three Gods, he outshines the other gods in colour and in glory. Just, lord, as a figure made of gold outshines the human frame, so, when Brahma Sanaṅkumāra appears before the Thirty-Three Gods, does he outshine the other gods in colour and in glory. And when, lord, Brahma Sanaṅkumāra appears before the Thirty-Three Gods, there is no god in all that assembly that salutes him, or rises up, or invites him to be seated. They all sit in silence, with clasped hands and cross-legged, thinking—“Of whichever god Brahma Sanaṅkumāra now desires anything, he will sit down on that god’s divan.”

17. "Bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumãra (Thường Ðồng hình Phạm thiên) xuất hiện trước chư Thiên ở Tam thập tam thiên, ngài xuất hiện với một hóa tướng thô xấu. Bạch Thế Tôn, vì khi Phạm thiên tự nhiên hiện hóa, sắc tướng không đủ thù thắng để chư Thiên ở Tam thập tam thiên khâm phục. Bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumàra xuất hiện trước chư Thiên ở Tam thập tam thiên, vị này thắng xa chư Thiên khác về sắc tướng và danh xưng. Bạch Thế Tôn, như một hình tượng bằng vàng chói sáng hơn thân hình con người, cũng vậy, bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumàra xuất hiện trước chư Thiên ở Tam thập tham thiên, vị này thắng xa chư Thiên khác về sắc tướng và danh xưng. Bạch Thế Tôn, như một hình tượng bằng vàng chói sáng hơn thân hình con người, cũng vậy bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumàra hiện ra trước chư Thiên ở Tam thập tam thiên, vị này thắng xa chư Thiên khác về sắc tướng và danh xưng. Bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumàra xuất hiện trước chư Thiên ở Tam thập tam thiên, không một vị Thiên nào trong chúng này đảnh lễ, đứng dậy hoặc mời vị Phạm thiên ngồi. Tất cả đều yên lặng, chấp tay, không ngồi trên chỗ ngồi của mình và nghĩ: "Này, nếu Phạm thiên Sanamkumàra muốn gì với vị Thiên nào, thời hãy ngồi trên chỗ ngồi của vị Thiên ấy". Bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra ngồi trên chỗ ngồi của vị Thiên nào, vị Thiên ấy sẽ vô cùng sảng khoái, sẽ vô cùng hoan hỷ.

And by whichever god he does sit down, that god is filled with a sublime satisfaction, a sublime happiness, even as a Kshatriya king newly anointed and crowned is filled with a sublime satisfaction, a sublime happiness.

Bạch Thế Tôn, như vị vua Sát-đế-lỵ vừa mới làm lễ quán đảnh và lên vương vị, vị ấy sẽ vô cùng sảng khoái, vô cùng hoan hỷ. Cũng vậy, bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra (Thường Ðồng hình Phạm thiên) ngồi trên chỗ ngồi của vị Thiên nào, vị Thiên ấy sẽ vô cùng sảng khoái, sẽ vô cùng hoan hỷ.

So, lord, Brahma Sanaṅkumāra having created a grosser personality and become in appearance as the youth Five-crest, manifested himself thus to the gods of the company of the Thirty-Three. Rising up into the air he sat down cross-legged in the sky. Just, lord, as easily as a strong man might sit down cross-legged on a well-spread divan or a smooth piece of ground, even so did Brahma Sanaṅkumāra, rising up into the air, sit down cross-legged in the sky. And seeing the tranquillity of the gods of the company of the Thirty-Three he expressed his pleasure in these verses—

The Three-and-Thirty, verily, both gods and lord, rejoice,
Tathagata they honour and the cosmic law sublime,
Whereas they see these gods new-risen, beautiful and bright,
Who erst the holy life had lived, under the Happy One,
The Mighty Sage’s hearers, who had won to higher truths,
Come hither; and in glory all the other gods outshine.
This they behold right gladly, both lord and Thirty-Three,
Tathagata they honour and the cosmic law sublime.

18. "Bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra xuất hiện với hình tượng thô xấu, hiện thành một đồng tử tên là Pancasikha (Ngũ Kế) trước mặt chư Thiên ở Tam thập tam thiên. Bay bổng lên trời, vị này ngồi kiết-già giữa hư không. Bạch Thế Tôn, như một vị lực sĩ ngồi kiết-già trên một chỗ ngồi được trải bằng phẳng hay trên một mặt đất thăng bằng, cũng vậy bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra bay bổng trên trời, ngồi kiết-già trên hư không, thấy được sự an tịnh của chư Thiên ở Tam thập tam thiên liền nói lên sự hoan hỷ của mình bằng bài kệ sau đây:

Chư Tam thập tam thiên
Cùng Ðế-thích hoan hỷ,
Ðảnh lễ bậc Như Lai,
Cùng Chánh pháp vi diệu.
Thấy Thiên chúng tân sanh
Quang sắc thật thù thắng,
Các vị sống Phạm hạnh
Hay sanh tại cõi này.
Chúng thắng về quang sắc
Thọ mạng và danh xưng,
Ðệ tử bậc Ðại Tuệ,
Thù thắng sanh cõi này.
Chư Tam thập tam thiên
Cùng Ðế-thích hoan hỷ,
Ðảnh lễ bậc Như Lai
Cùng Chánh pháp vi diệu.

This was the matter of Brahma Sanaṅkumāra’s speech. And he spoke it with a voice of eightfold characteristics—in a voice that was fluent, intelligible, sweet, audible, continuous, distinct, deep, and resonant. And whereas, lord, Brahma Sanaṅkumāra communicated with that assembly by his voice, the sound thereof did not penetrate beyond the assembly. He whose voice has these eight characteristics is said to be Brahma-voiced.

19. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung lời nói của Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, tiếng nói của Phạm thiên Sanamkumàra có tám đặc điểm sau đây: lưu loát, dễ hiểu, dịu ngọt, nghe rõ ràng, sung mãn, phân minh, thâm sâu và vang động. Bạch Thế Tôn, khi Phạm thiên Sanamkumàra giải thích cho hội chúng với tiếng nói của mình, tiếng nói không vượt ra khỏi đại chúng. Bạch Thế Tôn, một tiếng nói có tám đặc điểm như vậy gọi là Phạm âm.

Then, lord, Brahma Sanaṅkumāra, having created thirty-three shapes of himself , sitting each on the couch of each of the Thirty-Three Gods, thus addressed the Gods—

20. "Bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra, tự hiện hóa ba mươi hóa thân, mỗi thân ngồi kiết già trên mỗi chỗ ngồi của chư Thiên ở Tam thập tam thiên và nói với chư Thiên, này như sau:

“Now what think ye, my lord gods Thirty-and-Three? Inasmuch as the Exalted One hath acted for the welfare of the peoples, for the happiness of the peoples, out of pity for the world, for the advantage, for the welfare, for the happiness of gods and men, they, whoever they be, Sirs, who have taken the Buddha for their refuge, the Truth for their refuge, the Order for their refuge, they, on the dissolution of the body after death, have been reborn, some of them into the communion of the Paranimmita-Vasavatti gods, some of them into the communion of the Tusita gods, or of the gods in the retinue of Yama, or of the Thirty-Three Gods, or of the Four Great Kings. Those who fill the number of the lowest group, they go to fill the number of the Gandhabba host.”

"- Này Chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, Quý vị nghĩ thế nào? Thế Tôn phục vụ cho hạnh phúc chúng sanh, an lạc cho chúng sanh, vì lòng thương tưởng cho đời, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài Người. Chư Thiện hữu, những ai quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng và giữ trọn giới luật, những vị này khi thân hoại mệnh chung, một số được sanh lên Thiên chúng Parinimiitta - Vasavati (Tha Hóa Tự tại thiên), một số được sanh lên Thiên chúng Nimmànaratì (Hóa Lạc thiên); một số được sanh lên Thiên chúng Tusità (Ðâu-suất thiên), một số được sanh lên Thiên chúng Yàmà (Dạ-ma-thiên), một số được sanh lên Thiên chúng Tà-vatimsà (Tam thập tam thiên), một số được sanh lên Thiên chúng Catumàràjikà (Tứ Thiên vương thiên), những ai phải điền vào cho đủ số hạ phẩm nhất được sanh vào chúng Gandhabba (Càn-thát-bà).

This was the matter of Brahma Sanaṅkumāra’s speech. And he spoke it with such a voice, that each god fancied—“He who is on my divan, he alone hath spoken.”

Speaks but one Brahma-shape, the Thirty-Three all speak;
Silently sits one shape, they all in silence sit.
Then all the Three-and-Thirty with their king too think,
Pie who is on my couch, ’tis he alone that spake.

21. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, giọng nói của Phạm thiên Sanamkumàra về vấn đề này được nói một cách khiến mỗi vị Thiên nghĩ rằng: "Vị ngồi trên chỗ ngồi của ta, chỉ vị ấy nói mà thôi".

Chỉ một Phạm thiên nói,
Mọi hóa thân đều nói,
Chỉ một vị im lặng,
Tất cả đều im lặng.
Chư Tam thập tam thiên,
Cùng Ðế-thích nghĩ rằng:
Chỉ vị ngồi chỗ ta,
Chỉ vị ấy riêng nói.

Then, lord, Brahma Sanaṅkumāra betook himself to one end [of the Hall] and then sitting down on the divan of Sakka, lord of the gods, addressed the Thirty-Three Gods—

22. "Bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra thâu nhiếp tất cả thân thành một thân, sau khi thâu nhiếp, liền ngồi trên chỗ ngồi của Thiên chủ Sakka và nói với Thiên chúng ở Tam thập tam thiên:

“Now what think ye, my lord gods Thirty-and-Three, of the completeness wherewith the Exalted One, who knows, who sees, the Arahant, Buddha Supreme, hath revealed the Four Ways to Iddhi for the development, thereof, for proficiency therein, for the elaboration thereof?

Which are the four? In the first place a brother practises that way which is compounded of concentration and effort with desire. In the second place a brother practises that way which is compounded of concentration and effort with energy.

"- Chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, Quý vị nghĩ thế nào? Bốn pháp thần túc đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác, khéo léo giải thích để thần thông được sung mãn, để thần thông được thuần thục, để thần thông được thi thiết.

Thế nào là bốn? Ở đây, vị Tỷ-kheo tu tập thần túc, câu hữu dục, thiền định tinh cần hành... tinh tấn thiền định... tâm thiền định... tu tập thần túc, câu hữu với tư duy thiền định, tinh cần hành. Bốn pháp thần túc này đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác khéo léo giải thích để thần thông được sung mãn, để thần thông được thuần thục, để thần thông được thi thiết. Này các Thiện hữu, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong quá khứ đã thưởng thức thần túc thông dưới một hay nhiều hình thức, tất cả đều tu tập và phát triển thần túc này. Này các Thiện hữu, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong tương lai sẽ thưởng thức thần túc thông dưới một hay nhiều hình thức, tất cả đều sẽ tu tập và phát triển bốn pháp thần túc này. Này các Thiện hữu, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong hiện tại thưởng thức thần túc thông dưới một hay nhiều hình thức, tất cả đều tu tập và phát triển bốn pháp thần túc này.

In the third place a brother practises that way which is compounded of concentration and effort with a [dominant] idea. In the fourth place a brother practises that way which is compounded of concentration and effort with investigation. These, sir, are the Four Ways to Iddhi revealed by the Exalted One who knows, who sees, the Arahant, Buddha Supreme, for the development thereof, for proficiency therein, for the elaboration thereof. Now those recluses or brahmins who, in past times, have enjoyed Iddhi in one or more of its forms, they have all done so through practice and improvement in just these four ways. And those recluses or brahmins who, in future times, will enjoy Iddhi in one or more of its forms, they will all do so through practice and improvement in just these four ways. And those recluses or brahmins who, at the present time, enjoy Iddhi in one or more of its forms, they all do so through practice and improvement in just these four ways.

(Như câu trên)

Do ye see, my lord gods Thirty-and-Three, in me a potency of Iddhi like that?”

“Yea, Brahma.”

Này chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, Quý vị có thấy ở nơi tôi thần lực như vậy không?

"- Có như vậy, Phạm thiên!

“I too, Sirs, through practice and improvement in just these Four Ways to Iddhi, have acquired such power and potency therein.”

"- Chư Thiện hữu, tôi nhờ tu tập và phát triển bốn thần túc này mà nay thành tựu đại thần lực như vậy, đại uy đức như vậy.

Such was the matter of Brahma Sanaṅkumāra’s speech. And having thus spoken he addressed the Thirty-Three Gods—

23. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, sau khi nói xong, Phạm thiên Sanamkumàra nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên:

“Now what think ye, my lord gods Thirty-and-Three, of the Three Avenues for arriving at Bliss manifested by the Exalted One who knows, who sees, by the Arahant, Buddha Supreme? Which are the Three?

"- Chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, quý vị nghĩ thế nào? Ba con đường tắt hướng đến an lạc đã được Thế Tôn bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ. Thế nào là ba?

In the first place, Sirs, take a brother who is living in indulgence in the pleasures of sense, in association with bad conditions. He on a certain occasion hears the Aryan Truth, studies it and acquires both the main and the subsidiary doctrines. Having come to this hearing, studying and acquisition, he takes to a life detached from the pleasures of sense, not associated with bad conditions. Under these circumstances he experiences ease and more than ease, happiness. Just as a feeling of complacency may develop into gladness, so does for him, under those circumstances, first ease arise, and, then more than ease, happiness. This, Sirs, is the First Avenue for arriving at Bliss manifested by the Exalted One … Buddha Supreme.

"Chư Thiện hữu, ở đây có người thân cận dục lạc, thân cận bất thiện pháp. Sau một thời gian, vị nào được nghe Thánh pháp, như lý tác ý, chứng đắc Chánh pháp và tùy pháp. Và khi nghe được Thánh pháp, như lý tác ý, chứng đắc Chánh pháp và tùy pháp vị này sống không thân cận dục lạc, không thân cận bất thiện pháp. Nhờ sống không thân cận dục lạc, không thân cận bất thiện pháp, an lạc khởi lên, và hơn cả an lạc, hoan hỷ khởi lên. Chư Thiện hữu, như từ thoải mái, hỷ duyệt sanh, cũng vậy, Chư thiện hữu nhờ sống không thân cận dục lạc, không thân cận bất thiện pháp, an lạc khởi lên, và hơn cả an lạc, hoan hỷ khởi lên. Chư Thiện hữu, đó là con đường tắt thứ nhất hướng đến an lạc đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ.

In the next place, Sirs, take a brother in whom the grosser conditions precedent to action, speech and thought are not entirely calmed down. He on a certain occasion hears the Aryan Truth preached, studies it and acquires both the main and subsidiary doctrines. Having arrived at this hearing, studying and acquisition, the grosser conditions precedent to action, speech and thought in him become entirely calmed down. And from this ease is experienced, and then more than ease, happiness. Just as a feeling of complacency may develop into gladness, so does for him, under those circumstances, first ease arise and then more than ease, happiness. This, Sirs, is the Second Avenue for arriving at Bliss manifested by the Exalted One … Buddha Supreme.

24. "Chư Thiện hữu, lại nữa ở đây có người thân hành thô lậu, chưa được an tịnh, khẩu hành thô lậu... ý hành thô lậu chưa được an tịnh, sau một thời gian vị này được nghe Thánh pháp, như lý tác ý, chứng đắc Chánh pháp và tùy pháp. Sau khi được nghe Thánh pháp, thân hành thô lậu của vị này được an tịnh, khẩu hành thô lậu của vị này... ý hành thô lậu của vị này được an tịnh, khẩu hành... ý hành thô lậu của vị này được an tịnh, an lạc khởi lên, và hơn cả an lạc, hoan hỷ khởi lên. Chư Thiện hữu, nhờ từ thoải mái, hỷ duyệt sanh, cũng vậy chư Thiện hữu, nhờ thân hành thô lậu của vị này được an tịnh, khẩu hành... ý hành thô lậu của vị này được an tịnh, an lạc khởi lên, và hơn cả an lạc, hoan hỷ khởi lên. Chư Thiện hữu, đó là con đường tắt thứ hai hướng đến an lạc đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ.

In the third place, Sirs, take the case of a brother who does not really know that ‘This is good,’ ‘This is bad,’ ‘This is wrong,’ ‘This is not wrong,’ ‘This is to be followed,’ ‘This is to be avoided,’ ‘ This is base,’ ‘This is excellent,’ ‘This is of mixed dark and bright quality.’ He on a certain occasion hears the Aryan Truth, studies it and acquires the main and subsidiary doctrines. Having arrived at this hearing, study and acquisition, he now really knows that ‘This is good,’ he really knows that ‘This is bad,’ ‘This is wrong,’ ‘This is not wrong,’ ‘This is to be followed,’ ‘This is to be avoided,’ ‘This is base,’ ‘This is excellent,’ ‘This is of mixed dark and bright quality.’ For him thus knowing, thus seeing, ignorance is put away, wisdom has arisen. From this extinction of ignorance, from the arising of wisdom, a sense of ease arises and, then more than ease, happiness. Just as a feeling of complacency may develop into gladness, so does for him, under these circumstances, first ease arise, and then more than ease, happiness. This, Sirs, is now the Third Avenue for arriving at Bliss manifested by the Exalted One who knows, who sees, Arahant, Buddha Supreme.

25. "Chư Thiện hữu, lại nữa ở đây có người không như thật biết: "Ðây là thiện", không như thật biết: "Ðây là bất thiện", không như thật biết: "Ðây là có tội", "Ðây là không tội", "đây là hạ liệt", "đây là cao thượng", "đây là đen trắng đồng đều". Sau một thời gian, vị này được nghe Thánh pháp, như lý tác ý, chứng đắc Chánh pháp và tùy pháp. Sau khi được nghe Thánh pháp, như lý tác ý, chứng đắc Chánh pháp và tùy pháp, vị này như thật biết: "Ðây là thiện", như thật biết: "Ðây là bất thiện", như thật biết: "Ðây là có tội", "đây là không tội", "đây cần phải thuận theo", "đây cần phải né tránh", "đây là hạ liệt", "đây là cao thượng", "đây là đen trắng đồng đều". Nhờ biết như vậy, nhờ thấy như vậy, vô minh của vị này được trừ diệt, minh được sanh khởi. Vị này nhờ vô minh được trừ diệt và minh sanh khởi, an lạc khởi lên, và hơn cả an lạc, hoan hỷ khởi lên. Chư Thiện hữu, đó là con đường tắt thứ ba hướng đến an lạc, đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ.

These, Sirs, are the Three Avenues for arriving at Bliss manifested by the Exalted One, who knows and sees, the Arahant, Buddha Supreme.”

"Chư Thiện hữu, đó là ba con đường tắt hướng đến an lạc đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ.

On this matter, lord, did Brahma Sanaṅkumāra speak. And having so spoken he addressed the Thirty-Three Gods—

26. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung câu chuyện Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, sau khi nói xong, Phạm thiên Sanamkumàra nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên:

"Now what think ye, my lord gods Thirty-and-Three, of the completeness wherewith the Exalted One, who knows, who sees, the Arahant, Buddha Supreme, hath revealed the Four Inceptions of Mindfulness for attaining" to the Good. And which are the Four? Take, Sirs, a brother who abides subjectively watchful over the body, ardent self-possessed mindful, that he may discern the unhappiness arising from coveting the things of the world. So, subjectively watchful, he attains to right concentration and right calm. He, having right concentration and right calm in his physical being, evokes knowledge of and insight into all other physical forms external to himself. So, again, he abides subjectively watchful over his feelings … over his heart … over his ideas, ardent self-possessed mindful, that he may discern the unhappiness arising from coveting the things of the world. So, subjectively watchful, he attains to right concentration and right calm. He, having right concentration and right calm in his feelings … his heart … his ideas, evokes knowledge of and insight into the ideas of others external to himself.

"- Chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, Quý vị nghĩ thế nào? Bốn Niệm xứ hướng đến chơn thiện đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ. Thế nào là bốn? Chư Thiện hữu, ở đây vị Tỷ-kheo sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời. Nhờ sống quán thân trên nội thân vị này được chánh định và chánh an tịnh. Nhờ tâm chánh định và chánh an tịnh ở nơi đây, tri kiến được sanh khởi đối với các thân khác ngoài tự thân. Vị Tỷ-kheo sống quán các cảm thọ từ nội thân... quán tâm... quán pháp đối với các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời. Nhờ sống quán pháp đối với các pháp, tâm được chánh định và chánh an tịnh. Nhờ tâm chánh định và chánh an tịnh ở nơi đây, tri kiến được sanh khởi, đối với các pháp khác.

These, Sirs, are the Four Inceptions of Deliberation for attaining to the Good completely revealed by the Exalted One, who knows, who sees, the Arahant, Buddha Supreme.”

"Chư Thiện hữu, bốn Niệm xứ này hướng đến chơn thiện đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ".

On this matter did Brahma Sanaṅkumāra speak. And having spoken he addressed the Thirty-Three Gods—

27. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, sau khi nói xong, Phạm thiên Sanamkumàra nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên:

“Now what think ye, my lord gods Thirty-and Three, of the completeness wherewith the Exalted One, who knows, who sees, the Arahant, Buddha Supreme, hath revealed the Seven Requisites of Intellectual Concentration for practice of right Rapture, for the perfecting of Rapture? Which are the Seven? Right views, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness. That concentration of thought, Sirs, which is prepared by these seven factors, is called the Noble Right Rapture together with its bases, together with its requisites. Right intention suffices to maintain right views, right speech suffices to maintain right intention, right action suffices to maintain right speech, right livelihood suffices to maintain right action, right effort suffices to maintain right livelihood, right mindfulness suffices to maintain right effort, right rapture suffices to maintain right mindfulness, right knowledge suffices to maintain right rapture, right freedom suffices to maintain right knowledge.

"- Chư Thiện hữu ở Tam thập tam thiên, Quý vị nghĩ thế nào về bảy pháp Ðịnh tư lương (Samàdhi-parikkhàrà) để tu hành chánh định, để kiện toàn thiền định, đã được Thế Tôn, bậc Trí Giả, bậc Kiến Giả, bậc Ứng Cúng, Chánh Ðẳng Giác chứng ngộ? Thế nào là bảy? Như chánh tri kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm. Chư Thiện hữu, nhứt cảnh tánh của tâm do bảy chi này sửa soạn, được gọi là thánh chánh định cùng với các y chỉ và dùng với các tư lương. Chư Thiện hữu, chánh tư duy vừa đủ để chánh tri kiến sanh khởi, chánh ngữ vừa đủ để chánh tư duy sanh khởi, chánh nghiệp vừa đủ để chánh ngữ sanh khởi, chánh mạng vừa đủ để chánh nghiệp sanh khởi, chánh tinh tấn vừa đủ để chánh mạng sanh khởi, chánh niệm vừa đủ để chánh tinh tấn sanh khởi, chánh định vừa đủ để chánh niệm sanh khởi, chánh trí vừa đủ để chánh định sanh khởi, chánh giải thoát vừa đủ để chánh trí sanh khởi.

If anyone uttering right speech, Sirs, were to say—‘Well hath the Exalted One proclaimed the Truth—the Norm that in this life beareth fruit, that avails not for a time only -, that welcometh every one, that leadeth away and onward, that each one who hath intelligence may of and by himself understand!’ Then in saying: “Wide opened are the portals to Nirvana!”

"Chư Thiện hữu, nếu có người nói lời chánh ngữ sau đây: "Chánh pháp đã được Thế Tôn khéo léo thuyết giảng, pháp ấy có kết quả ngay trong hiện tại, vượt ngoài thời gian, đến để mà thấy, hướng dẫn đến đích, được những người có trí tự mình giác hiểu, cửa bất tử được rộng mở". Nói như vậy là chánh ngữ. Chư Thiện hữu, vì chánh pháp thật sự đã được Thế Tôn khéo léo thuyết giảng, pháp ấy có kết quả ngay trong hiện tại, vượt ngoài thời gian, đến để mà thấy, hướng dẫn đến đích, được những người có trí tự mình giác hiểu, cửa bất tử được rộng mở.

For, Sirs, whosoever has unwavering faith in the Buddha, unwavering faith in the Truth, unwavering faith in the Order, and is endowed with the virtues pleasing to the Noble Ones; and whatsoever new gods have appeared in our midst, led hither by the Law, to wit more than twenty-four lacs of disciples now dead and gone; these all through complete destruction of the Three Bonds, have become converted, and cannot be reborn in any state of woe, but are assured of attaining to the Insight (of the highest stages of the Path). Moreover there are here Once-returners;

“But of that other Breed to tell,
Of higher merit, lo! the tale
I cannot reckon, lest perchance
I should offend against the truth.”

"Chư Thiện hữu, những ai tin tưởng Phật không có thối chuyển, tin tưởng Pháp không có thối chuyển, tin tưởng Tăng không có thối chuyển, đầy đủ giới hạnh khiến bậc Thánh hoan hỷ, tất cả những vị được hóa sanh được Chánh pháp hướng dẫn, hơn hai trăm bốn mươi vạn vị cư sĩ ở Magadha đã từ trần mệnh chung, những vị này đều diệt trừ ba kiết sử, chứng quả Dự lưu, không còn đọa vào ác thú, chắc chắn đạt đến chánh giác. Lại có những vị Nhất lai:

Với hạng chúng sanh này
Ước lượng phần công đức.
Không thể ước lượng được
Sợ phạm tội vọng ngữ.

This, lord, was the matter of Brahma Sanaṅkumāra’s speech. And concerning what he had spoken, the reflection arose in the mind of the Great King-Vessavaṇa—“Wonderful truly is it, Sirs, marvellous is it, that there should be so glorious a Teacher, so glorious a proclaiming of the Truth, and that such glorious avenues to distinction should be made known!"

28. "Bạch Thế Tôn, đó là nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra. Bạch Thế Tôn, được biết nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra, đại vương Vessavana khởi lên suy tư sau đây: "Chư Thiện hữu, thật là kỳ diệu! Chư Thiện hữu, thật là hy hữu, được có một Ðại sư thù thắng như vậy, một pháp thoại thù thắng như vậy, được một con đường đặc biệt như vậy".

Then, lord, Brahma Sanaṅkumāra discerning this reflection in the mind of the Great King Vessavaṇa, spake thus to him—

"Bạch Thế Tôn, Phạm thiên Sanamkumàra tự tâm mình biết được tâm trí của đại vương Vessavana như vậy, liền thưa với đại vương:

“Now what thinks my lord, the Great King Vessavaṇa.? There both has been in past times, a Teacher so glorious, a proclaiming of the Truth so glorious, a making known such glorious avenues to distinction, and there will be also in future times a Teacher so glorious, a proclaiming of the Truth so glorious, a making known such glorious avenues to distinction.”

"- Ðại vương Vessavana nghĩ như thế nào? Trong thời quá khứ đã có một Ðại sư thù thắng như vậy, một pháp thoại thù thắng như vậy, đã được trình bày một con đường đặc biệt như vậy... Trong thời gian tương lai, sẽ có một Ðại sư thù thắng như vậy, một pháp thoại thù thắng như vậy, sẽ được trình bày một con đường đặc biệt như vậy".

This was the matter whereof Brahma Sanaṅkumāra spoke to the Thirty-Three Gods. And this matter the Great King Vessavaṇa, when he had, in his own person, heard it and assented to it, reported to his own following. And this matter the spirit Janavasabha, when he had in his own person heard it so reported by Vessavaṇa, reported to the Exalted One. And this matter the Exalted One, when he had in his own person heard it and assented to it, and had also intuitively discerned it and reported to Ananda. And this matter the venerable Ananda, when he had in his own person heard it from the Exalted One and assented to it, reported to the brethren and the sisterhood, to believing laymen and laywomen. And the System waxed influential and prosperous and expanded and broadened with the numbers that joined, so well was it spread abroad among men.

Here endeth the Janavasabha’s Story.

29. Ðó là nội dung câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên. Ðại vương Vessavana sau khi tự thân nghe, tự thân chấp nhận câu chuyện của Phạm thiên Sanamkumàra nói với chư Thiên ở Tam thập tam thiên, liền nói với chúng của mình. Dạ-xoa Janavasabha sau khi tự thân nghe, tự thân chấp nhận câu chuyện của đại vương Vessavana nói với hội chúng, liền bạch lại với Thế Tôn. Thế Tôn sau khi tự thân nghe, tự thân chấp nhận câu chuyện của Dạ-xoa Janavasabha, và sau khi tự mình chứng tri liền nói lại cho tôn giả Ananda. Tôn giả Ananda sau khi tự thân nghe, tự thân chấp nhận câu chuyện của Thế Tôn liền nói lại cho chúng Tỷ-kheo, chúng Tỷ-kheo-ni, nam cư sĩ và nữ cư sĩ. Phạm hạnh này được hưng thịnh, được quảng bá, được truyền rộng cho đại chúng càng ngày càng đông, vì được khéo léo trình bày cho loài Người.

Kinh Xa-ni-sa chấm dứt ở đây

 | | trở về đầu trang | Home page |