Cô Huyền Nghiêm: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Kính Bạch nhị vị Hoà Thượng và Thượng Toạ Giác Đẳng.

Vừa rồi, nhị vị H.T đã ban những lời Pháp nhũ cho chúng con về chuyến hành hương này. Những lời dạy qui' báu trên,chúng con nguyện sẽ nhớ mãi để làm hành trang trên bước đường tu tập.

Thượng Tọa Giác Đẳng tổ chức rất là chu đáo, tư nơi ăn,chốn ở để bảo đảm sức khỏe cho chúng con .

Chúng con nhận thấy rằng muốn đến xứ Phật phải rất là đầy đủ phước duyên mới đến được, vi` khi ở Việt Nam chúng con chuẩn bị đầy đủ rồi, nhưng cuối cùng không đi được .Cho nên khi Thầy Nguyên Thảo báo cho em con biết nhưng con nghĩ chắc là con không có phần , cuối cùng được đi nên con vô cùng hoan hỉ .

Đến đất Phật rồi, viếng những Thánh Tích Động tâm ,chúng con vô cùng xúc động, thương kính Đức Phật vô vàng và môi khi nghĩ tới ,chúng con phải cố gắng tu tập để đáp lại phần nào công ơn của Đức Từ Phụ và của Qui' Thầy.

Con nguyện cầu Hồng ân Tam Bảo từ bi gia hộ cho Qui' Ngài được nhiều sức khỏe để dẫn dắt chúng con và tất cả chúng sanh trên bước đường tu tập giải thoát.

Sau này, nếu có đủ nhân duyên xin Qui' Ngài tổ chức tiếp những chuyến hành hương như vậy để chúng con được chiêm ngưỡng những Thánh tích của Phật Giáo và để thấy được Đạo Phật của chúng ta là Đạo như thật. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Đạo Hữu Viên Hạnh: Kính bạch nhị vị HT, Kính bạch TT Giác Đẳng, kính bạch Chư Tôn Đức Tăng Ni, kính thưa tất cả các anh chị đạo hữu, kể những ngày đã qua chúng ta được hành hương nơi xứ Phật tức là đất nước Ấn Độ này, đến giờ phút này tôi vẫn co`n vô cùng xúc động, tôi nhớ buổi sáng đầu tiên có một số anh chị em cùng HT Chơn Trí đến Bồ Đề Đạo Tràng, và với buổi bi`nh minh không khí thật là trong lành, chúng tôi đã có những phước duyên được chiêm nghiệm những gi` mà Đức Phật đã dạy.

Kính thưa qúi vị là những người Phật tử chúng ta thấy rằng chúng ta có một vị Đạo Sư, và vị Đạo Sư thật sự có trên thế gian này và có được sự chứng nghiệm để cho chúng ta có một niềm tin. Cái sự cảm nghiệm của chúng tôi buổi sáng hôm đó là đứng trước cột Bồ Đề mà Đức Phật đã chứng đạo quả, cây cội Bồ Đề này sau những năm tháng kiên tri` và Đức Phật đã thành đạo, thật là cảm động. Và một điều may mắn nữa là chúng tôi đến sớm, người quét rác cho chúng tôi một nắm lá Bồ Đề, thi` điều đó chúng tôi cũng thấy đó là điều may mắn rất lớn. Rồi tại nơi Đức Phật nhập Niết bàn, tôi đã chảy nước mắt, chính tôi đã ôm chân Đức Phật tại nơi mà Ngài viên tịch, tôi đã được ôm chân Đức Phật và cảm nghiệm rằng Đức Phật đã đem cả cuộc đời hơn 40 năm hoàng đạo và rồi ti`nh thương của Ngài đã được ban bố cho tất cả chúng sinh ngày hôm nay, và được ôm chân Đức Phật đó là điều vinh hạnh lớn lao mà chúng tôi có thể nói rằng suốt cuộc đời ghi nhớ và suốt cuộc đời để nói rằng mi`nh tạo cho mi`nh một con người khác, một con người có niềm tin và biết rằng là mi`nh đi đúng đường để mà làm sao đem chánh pháp chẳng những cho mi`nh mà co`n giúp đỡ cho tất cả những người khác tu hành và đem đến lợi lọc cho chánh pháp.

Kính thưa qúi Ngài, chúng tôi không dám nói nhiều điều nữa vi` tất cả những sự tốt lành, những sự lo lắng chu đáo của TT Giác Đẳng, cũng như sự lo lắng chu đáo của Chư Tăng, sự lo lắng chu đáo của ban tổ chức, thi` một lần nữa kính thưa qúi vị chúng tôi tin rằng đây là một dịp đầu tiên và cũng là một dịp mà mong rằng sẽ có nhiều dịp nữa để chúng ta trở về xứ Phật và mong rằng Chư Tôn Đức Tăng ni và mong rằng tất cả qúi vị chẳng những trong thời gian vừa qua chúng ta có những ngày thật là ấm cúng, những ngày thật là đáng ghi nhớ.

Phật tử Ngọc Huệ: Thật là một chuyến đi hành hương đáng ghi nhớ, và thật là tiếc cho những ai không đi được chuyến này.

Đạo hữu Tạ: Thầy đã cho chúng con một chuyến đi hành hương nhớ đời.

Hành Tri`nh Về Phương Đông

Hôm nay tôi bắt đầu làm một cuộc hành tri`nh về Phương Đông. Đúng 3 giờ ông xã xách chiếc vali của tôi ra xe, nếu đem vali này đặt lên bàn cân một bên và tôi một bên thi` nó không nặng hơn tôi, nhưng sao nó cồng kềnh và to lớn quá, và cũng bắt đầu từ bây giờ tôi phải tự lo lắng cho chuyến đi hành hương này, tôi phải tập sống tự lập để làm hành trang trong cuộc sống của tôi. Tôi đi lặng lẽ bên ông xã, trong tâm tôi đang có một nỗi lo rất lớn, những người mà tôi sắp sống chung, sinh hoạt chung trong 21 ngày toàn là những người xa lạ, mà tôi thi` quen với lối sống biệt lập, một lối sống bằng nội tâm, nay tôi phải sống chung với những người xa lạ không biết tôi có thể hoà nhập được với họ không, nỗi lo lắng đó cộng thêm tánh ỷ lại của tôi là từ thuở nào tới giờ tôi sống vào sự chăm sóc của chồng tất cả, nay một mi`nh phải tự lo hết. Những nỗi lo đó đã đem lại cho tôi một sự lo lắng trong suốt chặng đường từ Baton Rouge tới Houston.

Khi máy bay tới Houston, tôi kêu taxi đến chùa Pháp Luân. Taxi chở tôi tới chùa, vừa xách được chiếc vali ra để được xuống sân chùa tôi được HT Chơn Trí tiếp đón trong niềm thân thương, câu đầu tiên tôi thốt ra là.

- "Thưa Thầy, con không đi nữa đâu."

HT từ bi, Ngài cười và hỏi tôi tại sao không muốn đi nữa.

Tôi trả lời.

- "Dạ vì không có chồng con đi cùng, rồi ai lo lắng và săn sóc con, con sợ lắm "

Ngài rày tôi,

-"Đi đến vùng đất thiêng liêng, nơi đó ngày xưa có Đức Phật, rất là có phước duyên mới đi được, hãy gát bỏ chuyện vợ chồng qua một bên đi."

Tôi dạ, mà trong lo`ng vẫn không ngớt lo lắng.

Tôi có cảm tưởng như có sự dẫn dắt của Chư Thiên đưa tôi đến vùng đất của tâm linh, mà từ lâu tôi vẫn ao ướt có được một lần nào đó tôi sẽ được đến chiêm bái nơi vùng đất quê hương của Đức Thế Tôn, sự ao ướt đó đôi khi tôi cảm thấy là vô vọng vi` hoàn cảnh gia đi`nh đã cho tôi thấy tôi sẽ không bao giờ được đi, nhưng thật không ngờ, phải nói là một sự vui mừng quá lớn đến với tôi khi tôi được cho đi, tôi đã thật sự rơi nước mắt khi biết mi`nh được đi hành hương đến vùng đất tâm linh nơi quê hương của Đức Phật Thích Ca.

Trong suốt cuộc hành tri`nh tôi đã được hưởng rất nhiều lợi lạc do các bài thuyết pháp của Qúi Chư Tăng, những bài thuyết pháp cộng thêm những gi` chính tôi chứng kiến trong cuộc hành tri`nh đã làm tôi trưởng thành, đã khai mở cho tôi rất nhiều. Bây giờ nghĩ lại nếu hôm đó vi` yếu đuối, vi` sợ hãi vi` phải đi một mi`nh không có ông xã đi theo chăm sóc cho tôi mà tôi từ chối chuyến đi hành hương này thi` thật là uổng lắm thay, cũng may phước duyên của tôi đã khiến cho tôi được HT Chơn Trí khai mở nên tôi đã không bỏ cuộc.

Sau đó tôi được chị Bé đến chở tôi về nhà của anh chị ngủ đêm, để sáng mai lên đường.

5:00 giờ sáng chúng tôi có mặt tại sân chùa, phái đoàn Houston gồm HT Chơn Trí là người sẽ hướng dẫn chúng tôi đến Thái Lan để gặp TT Giác Đẳng, co`n có anh chị Bé, chị Tịnh, chị Thu, anh chị Tạ, bác Hai, bác Duyệt, anh chị Chiêm và tôi, riêng anh chị Liêm thi` đã qua Thái Lan trước rồi, như thế phái đoàn Houston tất cả là 14 người.

Suốt chặng đường từ Mỹ qua Thái Lan rất là êm ả, mọi người đều nao lứt mong sao cho chóng đến nơi. Khi đến Thái Lan tôi gặp phái đoàn từ Florida của ĐĐ Trí Tịnh, phái đoàn từ Seatle của HT Nguyên An, phái đoàn từ Canada của TT Nguyên Thảo, như vậy đoàn hành hương do TT Giác Đẳng hướng dẫn đã lên tới con số trên 50 người, khi tới Ấn Độ, tại Bồ Đề Đạo Tràng thi` có phái đoàn từ Việt Nam gồm 2 Tăng và 3 cư sĩ , và có thêm ĐĐ Hằng Sơn, rồi thêm phái đoàn người Thái Lan trên 10 người cũng xin gia nhập, do đó tổng số người đi hành hương dưới sự hướng dẫn của TT Giác Đẳng lên tới 75 người.

Ngày đầu tiên tại Thái Lan chúng tôi được đưa đến thăm cung điện hoàng gia Thái Lan, rất nguy nga tráng lệ, và người đến tham quan đông ơi là đông, tôi sợ lạc nên lúc nào cũng chăm chú nhi`n vạt áo càsa của TT Giác Đẳng nên khung cảnh chung quanh không được tôi quan sát kỹ cho lắm, sau đó chúng tôi được đưa đến một xưởng làm ngọc thạch nổi tiếng tại thành phố Bangkok.

Chiều hôm đó chúng tôi được đưa ra phi trường sau một bữa cơm đầu tiên trên đất Thái, một bữa cơm thịnh soạn tại một khách sạn lớn của thành phố này, thức ăn bày la liệt sơn hào hải vị, cơm xong co`n có đủ các thứ trái cây và chè đủ loại để cháng miệng, nhưng tôi tiếc là bụng tôi nhỏ quá chừng, chưa ăn bao nhiêu đã no cành bụng rồi, khi được kêu ra xe bus mà co`n tiếc nuối những thứ chè chưa được ăn...

Đến phi trường tại Bangkok tôi được biết TT Giác Đẳng đã thuê nguyên một chiếc máy bay 100 chỗ ngồi để chở phái đoàn hành hương sang Ấn Độ, khi lên máy bay, chỗ ngồi thật thoải mái, rộng rãi và sạch sẽ, và TT Giác Đẳng đã cho chúng tôi một thời pháp nhưng vi` máy record của tôi bị trục trặc sao đó nên không record bài pháp đó được. Chiếc máy bay này là chiếc duy nhất đáp xuống phi trường, vi` tôi hoàn toàn không thấy một chiếc nào khác đáp xuống phi trường, theo TT Giác Đẳng cho biết thi` người có cơ sở dịch vụ du lịch này là một người cựu nữ tài tử điện ảnh, nay cô làm việc cho một khách sạn và cô đã thuê bao nguyên chiếc máy bay theo lời yêu cầu của TT để chở chúng tôi. Theo sự cảm nhận của tôi thi` giá phải trả chắc là rất cao, nhưng vi` do phước báu của TT Giác Đẳng nên chúng tôi đã được hưởng ké. Khi đến phi trường tôi nhận thấy họ đã huy động rất đông nhân viên đến để làm thủ tục nhập cảnh cho phái đoàn hành hương, những điều tôi trông thấy ngày thứ hai trong chuyến hành hương đã làm tôi xúc động vi` tấm lo`ng ưu ái của TT Giác Đẳng đã lo lắng quá nhiều cho Phật tử khi đi hành hương, sao cho mọi người được an lạc và hưởng được lợi lạc trong chuyến hành hương này. Sau khi thủ tục nhập cảnh xong mọi người được hướng dẫn ra xe bus để về khách sạn, khách sạn mới xây xong nên co`n rất mới và rất sạch sẽ, tiêu chuẩn 5 sao, mỗi cặp một pho`ng, co`n tôi cô lẻ thi` cặp với một chị cũng cô lẻ giống tôi, nghĩa là nữ và nữ một pho`ng, nam và nam một pho`ng, cũng xong…

Ngày thứ nhất tại Ấn Độ, chúng tôi được hướng dẫn đến hành lễ tại Bồ Đề Đạo Tràng (xin xem phần Bồ Đề Đạo Tràng).

Ngày thứ hai tại vùng Thánh Địa. 6 giờ sáng chúng tôi xuống pho`ng ăn điểm tâm, 7 giờ xe bus đến.

Tôi xin nói thêm vài điểm về phương tiện di chuyển của đoàn hành hương do TT Giác Đẳng hướng dẫn. Sự di chuyển của phái đoàn đã được TT Giác Đẳng giao cho một cơ sở du lịch của một tư nhân người Thái Lan lo, và cô là một người đẹp, một tín nữ Phật tử thuần thành, nhi`n thấy cách cư xử của cô đối với qúy Chư Tăng tôi có thể nói lên điều đó được. Cô đã lo cho phái đoàn thật là chu đáo, chúng tôi đều nghĩ rằng đó là tất cả phước báu chúng tôi được hưởng đều do công đức của TT Giác Đẳng. Thầy đã vô cùng từ bi, Thầy lo lắng sao cho tất cả những người trong đoàn hành hương chúng tôi được an lạc, được hạnh phúc tâm linh và hiểu thấu Phật pháp trong lần đi thăm thánh địa, suốt trong hành tri`nh khi xe bus bắt đầu lăn bánh là Thầy thuyết pháp, giảng giải về lịch sử từng địa phương, chúng tôi vô cùng hoan hỷ, mọi người lắng nghe Thầy thuyết pháp mà quên mệt mỏi vi` đường xe chạy quá khó khăn bởi những ổ trâu lồi lõm trên đường. Cộng thêm vào đó là chừng một tiếng lái xe thi` nhân viên sở du lịch đã đem khăn ướt lau tay phân phát cho mọi người, rồi nước lạnh được phân phát, có nước juice như loại tropical juice cũng được phân phát cho chúng tôi, rồi bánh bông lan, trái cây thi` được ăn thoải mái, như quít, bưởi, xoài, ổi, mít, măng cụt rất là ngọt và tươi, những trái cây này được mang đến từ Thái Lan, chúng tôi rất hoan hỷ tận hưởng những dịch vụ này, không bao giờ chúng tôi cảm thấy đói bụng vi` thiếu thực phẩm cả.

Về phần ẩm thực trong thời gian hành hương tại Ấn Độ thi` phải nói rằng TT Giác Đẳng đã quá chu đáo, vi` sợ Phật tử không quen mùi vị cơm Ấn Độ nên Ngài đã yêu cầu hãng du lịch cung cấp hai đầu bếp Thái Lan đi theo phái đoàn hành hương khi ở Ấn Độ để nấu ăn cho chúng tôi, do đó chúng tôi đã có những bữa cơm rất ngon và rất hợp khẩu vị, chưa bao giờ chúng tôi bỏ ăn một bữa, và bữa ăn nào cũng ăn rất no, co`n có những trái cây tráng miệng đem theo từ Thái Lan như soài, ổi, dưa, mít v.v... có rất nhiều Phật tử vi` nghe nói là tại Ấn Độ thực phẩm rất khó ăn nên họ đã đem theo thùng mi` gói để ăn trong khi ở Ấn Độ, nhưng rồi không có dịp được dùng tới, vi` bữa ăn nào cũng ăn no bụng.

Nói về phương tiện vệ sinh thi` ở Ấn Độ tri`nh độ rất thấp, tại các nơi như Thánh Địa thi` có toilet hẳn ho`i cho những người đến hành hương, nhưng không có giấy và vô cùng dơ cộng với mùi hôi mùi khai, co`n trên đường xe chạy thi` hoàn toàn không có toilet cho người lỡ đường, xe chạy trên đường nhi`n hai bên là đồng ruộng, ở nơi đó thỉnh thoảng bắt gặp những người dân địa phương đang dùng cánh đồng làm phương tiện toilet, họ dùng thật tự nhiên, tôi cảm thấy tội nghiệp cho dân chúng ở đây quá, nhưng đến phiên chúng tôi thi` mới đáng tội nghiệp hơn vi` chúng tôi đã đến từ vùng đất mà vệ sinh là tiêu biểu số một của Canada và Hoa ky`, và bây giờ chúng tôi phải về với đời sống của hồi ông Bàn Cổ. Khi xe chạy chừng hơn một tiếng người tài xế tự động dừng vào lề đường và người dịch vụ la lên “toilet, toilet, lady in left, man in right” TT Giác Đẳng dịch lại cho bà con là “Ai đi vệ sinh thi` xuống đây, nữ bên trái, và nam bên phải”, và Thầy giải thích thêm rằng vi` người Ấn Độ lái xe bên tay trái, nên khi xe dừng lại thi` cửa xuống bên tay trái ngay lề đường tiện cho phụ nữ, co`n người nam thi` phải băng qua bên kia đường. Mọi người xôn xao, vi` lần đầu tiên phải đối diện với thực tế trong vấn đề thanh toán vệ sinh, những người nam hăng hái xuống xe trước, co`n những người nữ co`n ngần ngại vi` mắc cở, trong đó có tôi, nhưng sau một hồi chụp đầu vào nhau bàn tán vẫn không ti`m ra giải pháp nên qúy bà đành kéo nhau xuống xe, người thi` cầm theo cây dù hoặc người cầm theo miếng bạt để che, chúng tôi xuống xe và đi ti`m những bụi cây được che khuất trên lề đường, thế là chúng tôi tụ lại đấy, lấy dù hoặc tấm bạt để che cho nhau, rồi cũng xong, đâu có gi` khó khăn đâu, không khí trong lành, mát mẻ, không có mùi khai hay mùi hôi của các vật phế thải đưa lên, co`n gi` hơn nữa! thời ông Bàn Cổ của mi`nh cũng sống như thế mà, phải không???

Đó là ban ngày, co`n ban đêm thi` sao? Có một lần trong chuyến di chuyển ban đêm, khi xe ngừng lại để cho phái đoàn hành hương đi toilet, lợi dụng bóng tối của ban đêm qúy ông và qúy bà đi thoải mái không cần lựa địa điểm nữa, chỉ tội những người chậm chạp không kịp, nên khi chủ nhà biết được phái đoàn hành hương đang dùng bên hông nhà mi`nh làm toilet, họ bật đèn bên hông sáng choang, làm một vài người không kịp chạy…..Khi lên tới xe bus chúng tôi lăn ra cười, cười đau cả bụng vi` thấy cảnh trên. Trở lại vấn đề vệ sinh, sau khi đi toilet ngoài đồng xong, khi trở lên xe thi` chúng tôi mỗi người được những người dịch vụ phát cho khăn ướt để lau tay, những miếng khăn ướt này giống như loại trên máy bay họ phát cho hành khách, nghĩa là những khăn ướt được đựng trong bao plastic riêng biệt, được dán kín lại, khi dùng phải xé bao plastic ra và sau khi dùng xong thi` liệng bỏ, không dùng lại lần thứ hai nữa

Cũng trên đường xe chạy, tôi nhi`n thấy cảnh sinh sống của người Ấn Độ mà thấy tội nghiệp, những đống phân bo` khổng lồ trước nhà, họ dùng bàn tay của mi`nh nắm những miếng phân bo` lại thành từng miếng nhỏ bằng bàn tay của mi`nh rồi đắp lên tường nhà để phơi khô, sau đó đem bán lấy tiền sinh sống, tôi hỏi ra mới biết là người dân Ấn Độ dùng phân bo` để thay thế củi nấu ăn trong nhà, hèn gi` thực phẩm của họ sau khi nấu thi` ăn không được vi` mu`i vị khó ngửi!!!. Và theo phong tục người Ấn Độ thi` người phụ nữ có bổn phận ở trong nhà coi sóc nhà cửa và con cái, co`n người đàn ông thi` phải đi làm để nuôi sống gia đi`nh, vi` thế mà tất cả hàng quán tại đây chúng tôi thấy toàn là đàn ông quán xuyến, không hề thấy dạng một người phụ nữ nào tại các hàng quán.

Tại các di tích lịch sử, các thánh địa thi` ôi thôi, con nít ăn xin nhiều vô số kể, có thể nói lên hàng trăm đứa trẻ nghèo đói, ốm o gầy mo`n, lê lết trên đường, thấy rất thảm sầu, và chúng dai như đỉa, chúng bám riết vào khách hành hương một cách rất kiên nhẫn, cho đến khi nào được khách hành hương dúi cho chút tiền là chúng loan báo cho nhau, thế là người đó coi như bị tai nạn vi` những đứa bé ăn xin đó túm lại để xin và làm cản đường không cho người này di chuyển được. Vi` tệ nạn đó nên Qúy Chư Tăng trong phái đoàn luôn luôn nhắc nhở chúng tôi là không được cho các trẻ ăn xin đó. (xin xem phần Ngã Qủi)

Trở lại chuyện đi thăm các thánh tích, trong ngày thứ hai của chúng tôi tại Bồ Đề Đạo Tràng, chúng tôi được đưa đến nơi của Sujata, người đã dâng chén cháo cuối cùng lên Đức Phật, sau đó chúng tôi lần lược đến viếng các cảnh chùa ở chung quanh Đạo Tràng, như chùa Nhật Bổn, Trung Hoa, Tây Tạng, Miến Điện, Thái Lan v.v…

Ngày thứ ba của cuộc hành hương, chúng tôi được đưa đến Kushinagar nơi Đức Phật nhập diệt và đêm hôm đó chúng tôi ngủ tại một ngôi chùa Thái Lan. Tại ngôi chùa này tôi được hân hạnh gặp tiến sĩ Bi`nh Anson cũng đi hành hương Tứ Động Tâm như chúng tôi.

Ngày thứ tư chúng tôi đến Nepal để thăm viếng vườn Lâm Ty` Ni cách thành phố Kushinagar 300 cây số, tại nơi đây chúng tôi được viếng nơi Đức Phật đản sanh và được chiêm ngưỡng dấu chân 7 bước của Ngài in trên phiến đá, được thờ tại đây.

Qua ngày thứ 5 chúng tôi đến Varanasi, nơi đây chúng tôi được đến bên bờ sông Hằng, mọi người được chở trên hai chiếc thuyền bơi dọc theo bờ sông Hằng, nhi`n thấy cảnh sinh sống của dân chúng tại nơi đây, tắm, và cầu nguyện, thiêu tử thi, và thấy hai xác chết trôi lềnh bềnh trên mặt nước, một là tử thi của người phụ nữ Ấn Độ, một là tử thi của một hài nhi. (Xin xem phần Bên Bờ Sông Hằng)

Ngày thứ 7 và 8

Sau khi rời sông Hằng, chúng tôi được đưa đến Delhi, tại nơi đây một khách sạn sang trọng của thành phố Delhi, chúng tôi chỉ dừng lại để dùng cơm tối sau đó phải ra phi trường để trở về Bangkok. Cũng tại khách sạn này chúng tôi được đón tiếp phái đoàn Tăng sinh Việt Nam du học tại Ấn Độ, tôi đã được gặp cô Liễu Pháp và có một chút thời giờ để hàn huyên với qúi Tăng sinh.

Khi tới phi trường Bangkok chúng tôi chỉ có hai giờ nghỉ ngơi thư giãn sau đó phải trở lại phi cơ để đến Kunming. Tại phi trường này có một chút trở ngại xảy ra, đó là sau một tuần lễ đi hành hương tại các thánh tích bên Ấn Độ, bà con không có thời giờ đi shopping nên lợi dụng thời gian hai tiếng thảnh thơi tại phi trường Bangkok, bà con túa ra đi mua sắm, rồi quên mất thời gian và lối về điểm hẹn, tới giờ ra cổng để lên phi cơ thi` thiếu 3 người đó là Sư cô Nhật Hoà và người em và bác Duyệt, chúng tôi lo lắng cho họ, mấy người trưởng nhóm túa ra đi ti`m, ti`m mãi cũng không thấy họ, sau cùng chúng tôi phải lên rời điểm hẹn để ra cổng phi cơ, thi` thấy họ đang chờ tại đây, hỏi ra thi` mới biết là vi` bị lạc đường không biết lối về điểm hẹn nên họ hỏi thăm những người làm việc tại phi trường lối ra cổng phi cơ và họ chờ tại đây, thật là may mắn.

Khi tới Kunming mọi người đều mệt mỏi, nên TT Giác Đẳng cho phái đoàn được nghỉ ngơi và ăn trưa, rồi lại nghỉ ngơi cho đến tối mới họp lại đi ăn tối tại một nhà hàng Tàu rất sang trọng, nhưng khi thức ăn được mang ra thi` thật là khổ cho chúng tôi, vi` thức ăn được chế vào rất nhiều dầu, ăn rất là khó nuốt, mặc dù nhà hàng mang ra trên mười món ăn, đến độ khi họ tiếp tục mang thêm những dĩa thức ăn ra chúng tôi phải ra hiệu cho họ ngừng lại.

Ngày thứ 9

Chúng tôi được thăm viếng một cảnh chùa tại Kunming, chùa Yuan Tong Temple, sau đó chúng tôi được đi thăm đảo khỉ Jin Hong View, tại nơi đây có dây xe cable bắc ngang gio`ng sông Cửu Long để qua đảo khỉ, ngồi trên xe cable khi ngang qua gio`ng sông, tôi hơi run chỉ sợ đứt giây cable rớt xuống thi` tiêu đời, nhi`n thấy gio`ng sông thân yêu uống mi`nh chảy phía dưới mà lo`ng tôi chùng xuống, cuối gio`ng sông này là đất nước thân yêu của chúng ta, cũng gio`ng sông này đã đem lại cơm no áo ấm cho dân lành, và cũng gio`ng sông này đã đem lại đau thương cho dân lành vi` những gio`ng nước lũ chảy về trong mùa nước lũ làm lụi xóm làng. Tại đảo khỉ này có rất nhiều giống khỉ khác nhau được nuôi tại đây, tôi đứng nhi`n những lũ khỉ giỡn chơi, nhảy nhót và tranh nhau những thực phẩm của du khách vất cho để mua vui. Riêng tôi không thấy vui chút nào, mà lại đem lo`ng đau xót cho loài chúng sanh này, chúng có biết là chúng đang đáng thương hại không? chắc chắn là không, vi` vô minh nên chúng vui đùa trong thế giới của chúng, và nghĩ rằng chúng đang hạnh phúc lắm vi` được cho ăn. Tôi liên tưởng tới một câu truyện thường được qúy Chư Tăng giảng về một vị vua quá thương người hoàng hậu yêu qúi đã mất đi, ngày đêm khóc lóc, một vị tiên thương ti`nh đã cho vị vua này mặc áo con bọ hung để đi vào đống phân ti`m hoàng hậu, khi vị vua này mặc áo con bọ hung và bo` vào đống phân thi` lại cảm thấy mát mẻ và thơm tho vô cùng, đến khi gặp được người vợ thân yêu của mi`nh đang là con bọ hung cái và đang ở với một con bọ hung khác, vị vua này thất vọng và trở lại nguyên thành người, với bộ long bào dính đầy phân hôi thối, lúc bấy giờ vị vua không co`n cảm thấy thơm tho mát mẻ nữa mà rất khó chịu vi` mùi hôi thối đó. Chúng ta cũng vậy, vui chơi trong cái giả tạo, thấy cuộc đời nhiều vui sướng, nhiều hưởng thụ, như đâu biết rằng đó chỉ là giả tạm mà thôi, và thực tế những gi` vui thi` sẽ có đau khổ kèm theo, vô thường mà.

Sau đó chúng tôi đến tiệm ăn trưa và buổi chiều mọi người được trở đi shopping tại Chiengrung.

Ngày thứ 10

Chúng tôi được đưa đi thăm các làng người Thái, được thấy sự sinh hoạt của cộng đồng thiểu số này.

Ngày thứ 11

Chúng tôi đáp máy bay đến Lijian – thành phố tên là Lệ Giang, Lệ Giang có nghĩa là một gio`ng sông đẹp. Tại nơi đây chúng tôi được đi thăm Win San Ping Mountain.

Buổi chiều chúng tôi được đến viếng một ngôi chùa I-Feing Temple, được một người Lama Tây Tạng xây vào năm Shing Dynasty.

Ngày thứ 12

Rời Lijian - Lệ Giang chúng tôi đến Daili - Đại Ly’. Tại Đại Ly’ chúng tôi đến thăm viếng Black Dragon Pond và Square Market

Ngày thứ 13

Chúng tôi được đưa đến viếng Ur Hei Lake, và Ancient Wall, và ba bảo tháp.

Ngày 14

Rời Dali chúng tôi trở về Kunming, buổi sáng chúng tôi được đưa đi coi thắng cảnh của Stone Forest, một thắng cảnh do thiên nhiên tạo ra, nơi đây đông người khủng khiếp, chúng tôi không thể đi lại thoải mái được, mà người này nắm áo người kia để khỏi bị lạc, nếu lạc ở đây chỉ có đường khóc mà thôi.

Buổi chiều này là chiều cuối cùng tại Trung quốc, nên TT Giác Đẳng cho chúng tôi một buổi chiều tự do, mọi người có thể ra phố shopping và có thể vào các hàng quán để ăn những thức ăn địa phương, mọi người hoan hỷ, dự định sẽ đi với cô tour guard địa phương để được hướng dẫn ăn những thức ăn địa phương nào ngon nhất. Riêng tôi thi` không thích shopping và ngại trong vấn đề đi lang thang, nên xin ở lại khách sạn sau khi xin được tô mi` gói là an phận rồi. Nhưng không ngờ vi` ra ngoài ăn nên một số người bị bịnh đau bụng do thức ăn địa phương nấu không đúng tiêu chuẩn của du khách.

Vài hàng nhận định về đời sống của dân chúng tỉnh Vân Nam nước Tàu qua những lần thăm viếng Kunming, Lệ Giang, Đại Ly’. Nếu không thấy tận mắt, không nghe thấy tận tai mi`nh thi` thật là thiếu xót khi nghĩ rằng đời sống dân chúng Trung Hoa tại nước cộng sản đỏ này thật là khổ sở, cơm không có một hột để ăn và người dân thuộc bịnh tiểu đường và khạc nhổ. Tôi xin xác nhận rằng điều này hoàn toàn sai sự thật với đời sống của dân tại ba miền tôi vừa đi qua, có thể là những năm trước đây chuyện đó có xảy ra tôi không biết được, nhưng bây giờ thi` đời sống của họ rất văn minh và vệ sinh. Trên đường phố vỉa hè không hề có một cọng rác, hay dấu vết của sự khạc nhổ hay tiểu đường, vỉa hè rất sạch giống như được cọ rửa mỗi ngày, và đường xe chạy thi` thuộc loại xa lộ siêu tốc, và điều đặc biệt là không có kẻ ăn xin tại các chùa hoặc các khu shopping. Nhưng vấn đề toilet công cộng thi` thật là khổ sở cho mũi của chúng tôi, vi` dơ và hôi vô cùng, và không có giấy.

Sáng ngày 15 chúng tôi dậy sớm lên phi cơ về lại Bangkok. Phải nói là thời gian 3 ngày ở tại Bangkok là thời gian huy hoàng nhất của chúng tôi, ngoài những buổi đi thăm viếng các ngôi chùa lịch sử và hoàng cung của Thái Lan thi` chúng tôi được phục vụ tối đa, ngay khi vừa về tới Thái Lan chúng tôi được chở đến một tiệm ăn nổi tiếng nhất của Bangkok, mặc dù đó là bữa ăn all you can eat, nhưng toàn là những món ăn đặc sản của Thái Lan, có thể nói là tuyệt hảo, mọi người rất là hoan hỷ. Đến chiều tối chúng tôi lại được đưa lên một chiếc du thuyền để dùng cơm tối tại đây, trong lúc chúng tôi được phục vụ những món ăn lạ miệng và ngon thi` chiếc du thuyền di chuyển trên sông, ban đêm khung cảnh hai bên sông rất đẹp, vi` Thái Lan là một quốc gia lấy Phật giáo là quốc giáo nên chùa chiền tại xứ này rất nhiều, trên một gio`ng sông chỉ đi một khoảng lại có một ngôi chùa, kiểu xây cất rất lộng lẫy tráng lệ, ban đêm những ngôi chùa đều có giăng những ngọn đèn nhỏ chạy khắp nơi tạo thành những ngôi chùa như trong tranh vẽ, rất đẹp.

Ngày hôm sau chúng tôi đi xe bus tới thành phố tên là Ayutaya là một cố đô của Thái Lan, khi xưa nơi đây là thủ đô của thái Lan, nhưng có một thời thủ đô này đã bị quân Hồi giáo đánh phá, và đốt cháy hết chùa chiền, chúng tôi được đưa đến thăm một ngôi chùa bị đốt phá, chỉ co`n trơ lại nền chùa mà thôi. Ngày này chúng tôi được đi viếng tất cả là 6 ngôi chùa tại thành phố này, sau đó chúng tôi trở về lại Bangkok trên một chiếc du thuyền khác, với thời gian đi về Bangkok bằng xe bus thi` chỉ mất nửa tiếng thôi, nhưng ban tổ chức muốn chúng tôi được ngắm cảnh bên sông nên đã mướn một chiếc du thuyền chở chúng tôi trở về Bangkok với thời gian di chuyển mất 4 tiếng rưỡi.

Khi về tới Bangkok chúng tôi được vào lễ Phật tại một ngôi chùa của Hoàng Gia Thái Lan, sau phần lễ Phật là phần phóng sinh, người dịch vụ đưa tôi cầm một sô trong đó có những vật để phóng sanh, khi tôi cầm thi` không để y’, vi` vừa đi vừa niệm Phật, đến khi nhi`n vào sô thấy có những con cá con và có một con lươn, tôi sợ quá, chỉ sợ nó phóng lên quấn lấy tay tôi, thế là tâm tôi thất niệm vi` phải ngó chừng con lươn.

Ngày 18 .

Sau khi ăn sáng tại hotel, một số người theo Chư Tăng đi chợ nổi trên sông, sau đó thi` shopping lần chót trước khi về Mỹ và Canada, một số ở lại hotel chờ ngày mai về trong số đó có tôi. Đến tối chúng tôi họp lại trong pho`ng họp của khách sạn để có lời cảm tạ Chư Tăng và ban tổ chức.