|
dieuphap.com Trang Chính |
|
Phật lịch 2544, Tl 2000
|
Ý Thức
Tiên Khởi: Ði Tìm Cái Khác Hơn TT Giác Đẳng: Thưa qúi vị, tuần lễ này có một việc rất đặc biệt là mấy tuần vừa qua chúng tôi rất là bận rộn bởi nhiều việc nên không sinh hoạt thường xuyên với rơom và cũng phải nói rằng sắp tới đây thì cũng tương đối rất bận rộn với nhiều chuyến đi xa và nhiều công việc và như qúi vị biết rằng Chư Tăng thì càng lúc càng gặp nhiều khó khăn về vấn đề thời giờ và tối qua thì có được nghe qúi Phật tử cho biết rằng Sư Trưởng và TT Tuệ Siêu đều muốn đóng cửa rơom Diệu Pháp và vì vậy chúng tôi nghĩ rằng trước khi chúng ta đóng cửa thì chúng ta cũng nên có một chương trình đặc biệt do vậy tuần này chúng tôi đặc biệt có một loạt bài, loạt bài này gọi là 108 Phật Ngôn do chúng tôi lựa trọn từ trong quyển Some Sayings of the Buddha do ông Ed Woodward một trong những nhà giáo dục quan trọng của Anh quốc, có thời gian dạy học ở New York. Vào thập niên 30 của thế kỷ rồi thì lúc bấy giờ chúng ta được biết rằng Tam Tạng Pali đã được hội Pali Text Society chuyển sang Anh ngữ vào lúc đó thì những nhà giáo dục Tây Phương và đặc biệt tìm thấy một hướng đi rất mới và ông Woodward này là một người có thể nói rằng đã làm một kỳ công là ông đã đi chọn lọc những trích đoạn ở trong Tam Tạng kinh điển giống như quyển Pháp Trích lục mà chúng ta thường đọc trong Kho Tàng Pháp Học tiếng Việt, nhưng mà phải nói rằng sự sưu tập của ông có phần rất là khổ công và là một nhà giáo dục đồng thời lớn lên trong một xã hội Tây Phương, một xã hội nói nhiều về phương pháp giáo dục và cũng là người am hiểu về giáo lý của Thiên Chúa giáo. Ông đã gom lại một sưu tập ở trong đó gồm những Phật Ngôn có thể xem như một bản thánh kinh của người Phật tử và tác phẩm này từ lúc ra đời cho đến ngày hôm nay thì đã được tái bản 24 lần và trở thành một tác phẩm mà chúng ta gọi là tác phẩm cổ điển của đạo Phật, tác phẩm này đã bao gồm rất nhiều lãnh vực khác nhau của đạo Phật từ đời sống của Đức Phật cũng như giáo lý tăng đoàn, những điều liên quan đến xã hội, liên quan đến sự hoàng pháp v.v... Chúng tôi nghĩ rằng đây là một cống hiến rất đặc biệt của ông Woodward mà chúng ta không thể không lưu tâm và đặc biệt tất cả những điều này đều trích trong kinh tạng Pali một cách có thứ lớp có hệ thống. Ý thức tiên
khởi: đi tìm cái khác hơn Bài thứ nhất ở đây nói về "ý thức tiên khởi," trong bài "ý thức tiên khởi" này gợi cho chúng ta một ý thức quan trọng, là tất cả cuộc hành trình tốt đẹp đều có một ý thức bắt đầu hết sức tốt đẹp. Ý thức đó là một ý thức quan trạng, một ý thức tỉnh táo, một ý thức cho chúng ta biết là mình phải đặt đúng vấn đề, đặt đúng chỗ. Đôi khi người ta rất dễ dàng để đưa ra ý kiến này và ý kiến khác. Nhưng đặt ý kiến chính xác để có được một câu trả lời chính xác, và từ đó khởi đi một hành trình chân thực, điều đó không phải dễ dàng. Chúng ta có hàng trăm ngàn thứ băng khoăn trong đời sống, nhưng đa phần những thứ băng khoăn đó nó vốn không có cái giá trị, mà nó chỉ là một mảnh rời của cuộc sống, và từ từ nó tan biến vào hư không mà nó không kết nối lại trở thành một cái gì đáng giá. Bởi vì nó đã không đến từ ý thức tiên khởi chân thật. Do vậy điều đầu tiên mà ông Woodward đã làm đó là ông trích một đoạn ở trong kinh Thánh Cầu, Đức Thế Tôn Ngài đã dạy các vị tỳ kheo là Ngài đã từng sống trong những ngày tháng nhung lụa êm ấm của cung vàng điện ngọc, và cái nhìn nào, ý nghĩ nào khiến cho Ngài lên đường , sự lên đường đó là một sự lên đường đi mà không có trở lại, một sự lên đường dẫn đến công thành thoả mãn. Và đời sống của vị Chánh Đẳng Chánh Giác như Đức Phật đã cho chúng ta rất nhiều điều để chiêm nghiệm, tất cả đều bắt đầu từ "ý thức tiên khởi" đó. "Này các Tỷ-kheo,
Ta cũng vậy, trước khi Giác Ngộ, khi chưa chứng Chánh Ðẳng Giác, khi còn là Bồ-tát,
tự mình bị sanh lại tìm cầu cái bị sanh, tự mình bị già, lại tìm cầu cái bị
già, tự mình bị bệnh... tự mình bị chết... tự mình bị sầu"... tự mình bị
ô nhiễm lại tìm cầu cái bị ô nhiễm. Này các Tỷ-kheo, rồi Ta suy nghĩ như sau:
"Tại sao Ta, tự mình bị sanh lại tìm cầu cái bị sanh, tự mình bị già...
(như trên)... tự mình bi ô nhiễm lại tìm cầu cái bị ô nhiễm? Vậy Ta, tự mình
bị sanh, sau khi biết rõ sự nguy hại của bị sanh, hãy tìm cầu cái không sanh,
vô thượng an ổn khỏi các khổ ách, Niết-bàn; tự mình bị già... cái không
già... tự mình bị bệnh... cái không bệnh... tự mình bị chết... cái bất tử...
tự mình bị sầu... cái không sầu... tự mình bi ô nhiễm, sau khi biết rõ sự
nguy hại của cái bị nhiễm, hãy tìm cầu cái không ô nhiễm, vô thượng an ổn khỏi
các khổ ách, Niết-bàn. Rồi này các Tỷ-kheo,
sau một thời gian, khi Ta còn trẻ, niên thiếu, tóc đen nhánh, đầy đủ huyết
khí của tuổi thanh xuân, trong thời vàng son cuộc đời, mặc dầu cha mẹ không bằng
lòng, nước mắt đầy mặt, than khóc, Ta cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia,
từ bỏ gia đình, sống không gia đình." Đoạn kinh vừa rồi được trích trong kinh Thánh Cầu thuộc Trung Bộ Kinh. Đức Phật trong một pháp thoại hàng ngày gửi đến Chư Tăng, Ngài đã nhắc lại một ý niệm tiên khởi mà Ngài đã có trong lòng khi còn là một vị hoàng tử. Ý niệm đó xác định một điều vô cùng quan trọng là: nếu cái gì mà mình đang có, mình đang là, nơi mình đang đứng, nó như vậy, nó vốn là cái gì mình không bằng lòng, không mãn nguyện và tự nó nó không có giá trị cao đẹp, thì tự nhiên chúng ta đi tìm một cái gì khác, và cái đó nó phải là cái gì tốt hơn, cái đó nó là cái gì ưu việt hơn, ít nhất nó là một giải pháp chớ nó không nên là một lẩn quẩn, nếu nó là một lẩn quẩn lập đi lập lại thì thưa qúi vị đúng là thật sự nó không đáng. Và nếu chúng ta đi tìm một cái như vậy bởi vì chúng ta không có được một sự hiểu biết là có cái tốt hơn để mà thay thế. Chúng tôi lấy ví dụ như vầy: Qúi vị nào sài máy computer và máy đó có vấn đề vì nó qúa chậm làm việc không như ý muốn. Rồi có ai nói rằng có một máy bán rẻ qúi vị đi tìm mua. Nhưng máy mình mới mua tuy là rẻ nhưng lại chậm hơn cái mà mình đang có, và nó không giúp cho mình được gì hết tuy rằng mình có thêm một máy khác. Thường thường việc đó không có giúp ích cho chúng ta nhiều, khi cái mà mình hướng đến mình tầm cầu nó lại không tốt hơn cái mình đang có. Nhưng không may điều này trở thành một sự việc rất bình thường mà Đức Phật dùng chữ samsara hay là luân hồi. Luân hồi là sự lập đi lập lại. Ở đây Đức Phật Ngài nhắc lại sự suy nghĩ của Thái Tử Siddhattha là: "Tự mình bị sanh chi phối, bị già chi phối, bị bịnh chi phối, bị chết chi phối, bị sầu bi khổ não chi phối, lại đi tìm một cái cũng tương tựa như vậy. Cũng bị sanh già đau chết sầu bi khổ ưu não chi phối, nhưng mà đó là một sự thật, sự thật hiển nhiên của kiếp nhân sinh này. Chúng ta vốn không tìm ra cái mới, không tìm ra lối thoát và bắt buột chúng ta phải đi một vòng tròn cuối cùng trở lại vị trí ban đầu. Và đó là một hình ảnh các nhà thinh văn thường mô tả về các tinh cầu đi theo một qũy đạo tròn và nó trở về chỗ cũ. Bởi vì nó có thể đi theo vòng tròn như vậy dưới sức hút của các thiên thể thì nó mới tồn tại được, còn nếu nó đi mà không trở lại vòng tròn như các vì sao chổi hay một số những bậc lang thang ở trong Thái Không vô định này thì thưa qúi vị bởi vì nó là con đường thẳng, nó cũng sẽ bị tiêu pha bằng cách này hay cách khác. Do vậy hầu hết các quy luật về sự tồn tại là nó đi quanh trong một vòng tròn. Sự tồn tại của kiếp luân hồi cũng vậy, từ cái thấy cái nghe, cái ngửi, nếm đụng chúng ta thật sự không biết gì khác. Nếu ở trong đời sống hiện tại ăn là một cái gì rất là ngon và nghĩ đến thiên đàng, nghĩ đến cảnh giới cực lạc thì chúng ta nghĩ rằng sắc tướng âm thanh mỗi thứ phải tốt hơn cái đang có ở tại đây. Nhưng Đức Phật Ngài dạy cho chúng ta một chuyện rất rõ là điều đó nó chẳng những không mang một giá trị đích thực mà chính chúng ta cũng sẽ bị một giòng sanh tử, rồi ở trong giòng sanh tử đó chúng ta cũng hụp lặn, cũng sống với cái khổ bị chi phối bởi sanh bởi già bởi bịnh bởi chết bởi sầu bi khổ não. Như vậy thì chúng ta phải làm một cái gì khác hơn, nhưng cái khác hơn đó nó phải được thực hiện bằng một ý thức minh mẫn về cái gì mà mình đang có. Sống ở trong chùa và làm việc với nhiều người thì chúng tôi nhận thấy hướng đi của loài người thường đi một trong hai cách hoặc giả họ thích đi và trở về cái nguyên trạng của mình, ở trong nguyên trạng đó không thay đổi, không có gì khác hơn và có những người họ có ý thức thấy rằng hiện tại có vấn đề, hiện tại cần phải thay đổi giống như một căn bịnh trầm kha thì con bịnh đó trước nhất phải hiểu rằng mình đang có bịnh và cái bịnh phải giải quyết, giải quyết có nghĩa là phải trị được bịnh để mang lại tình trạng khả quan tốt hơn về sức khỏe chứ không phải chỉ là lấy bịnh này thế cho bịnh kia, lấy bịnh kia thế cho bịnh nó hay là trở về nguyên trạng cũ và nó có ý nghĩa gì đối với chúng ta. Chữ luân hồi ở trong một nghĩa nào đó nó có nghĩa là chạy quanh và trở lại nguyên trạng, trở lại tình trạng mà vốn nó đã là như vậy và đang là như vậy không là cái gì khác hơn. Thưa qúi vị chúng tôi có đọc ba tác phẩm ở trong đó có một tác phẩm của Phật giáo Đại Thừa nói về sự phát bồ đề tâm. Dĩ nhiên là bản kinh đó cho chúng ta một ý nghĩa khác đi khi nói về sự phát bồ đề tâm. Nhưng chung chung mà nói thì rất nhiều tông phái Phật Giáo đã thừa nhận một điều rằng cái ý thích ban đầu thật sự vô cùng quan trọng khi nói đến đường dài, nói đến mục đích tối hậu của cuộc hành trình. Ngày hôm qua chúng tôi nhận được một cú điện thoại của một
gia đình ở tại Houston, gia đình giáo sư Nguyễn Cao Thanh là một người đã
quen biết với Hoà Thượng rất lâu đời nhiều chục năm, có thể nói rằng quen biết
cũng gần nửa thế kỷ. Giáo sư Nguyễn
Cao Thanh là một Phật tử rất thuần thành và cũng là một người rất tích cực
trong sinh hoạt cộng đồng cũng như sinh hoạt Phật Giáo, đã có thời làm chủ tịch
hội đồng điều hành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam trên thế giới. Thì thưa qúi vị, thân nhân của giáo sư tìm
chúng tôi trong lúc chúng tôi đang rất bận rộn, nói rằng giáo sư bịnh rất nặng và đang nằm ở
bịnh viện. Chúng tôi nhớ từ lúc về Thưa qúi vị, cũng rất là bình thường để chúng ta thấy rằng sanh ra làm con người thì ai cũng phải già cũng đau cũng chết, cũng sầu bi khổ ưu não, chúng ta thường nghe những chuyện đó xem những việc đó nó là hết sức bình thường. Dĩ nhiên nó là bình thường đó. Nhưng cái câu hỏi mà Thái Tử Siddhattha đặt ra ở tại đây khi Ngài còn là vị Hoàng Tử trong cung vàng điện ngọc và câu đó đã được ông Woodward lựa chọn là một câu đầu. Tại vì nó khởi đi một cuộc hành trình, và cái ý thức bắt đầu cuộc hành trình đó là một ý thức đặt lại toàn bộ vấn đề. Bản thân của mình bị sanh già đau chết sầu bi khổ ưu não chi phối thì chúng ta đi tìm cái gì, chúng ta đi tìm một cái giống như vậy, một cái không khác hơn như vậy. Thì cuộc hành trình đó sẽ dẫn chúng ta đi về đâu? Chắc chắn sẽ đi vào sự phiêu dạt vô định. Nó như một con thuyền không có la bàn, không có định hướng, và người tài công cũng thật sự không biết là mình đang đi về đâu giữa cơn bão tố phong ba. Thì những sự việc như vậy gợi cho chúng ta cái ý rất quan trọng là đã là một chúng sinh từ vô lượng kiếp sống với trầm luân. Chúng ta hiểu đã có những lần Đức Phật Ngài nói gần như là tâm sự với các tỳ kheo và đó là một lời nhắc nhở: "Này các tỳ kheo chỉ vì không hiểu đây là khổ, đây là nhân sanh khổ, đây là sự diệt khổ và con đường đưa tới sự diệt khổ, mà Như Lai và các con đã trôi lăn trong luân hồi từ vô lượng kiếp cho đến nay." Điều đó nói về một trạng thái cố hữu của con người là; chúng ta ở nguyên vị, ở một vị trí thì mình không có cam lòng, mình muốn làm cái gì đó, đi đâu đó, được cái gì đó. Nhưng bởi vì chúng ta thiếu ý thức tiên khởi minh mẫn này. Do đó tuy rằng muốn đi đâu đó, làm cái gì đó, nhưng rồi rốt cuộc chúng ta trở về lại với cái tầm thường của mình không có gì thay đổi, không có cái gì gọi là khả dĩ khai thông cái sinh lộ giải quyết chuyện bế tắc của đời sống. Mà nếu chúng ta đã sống bị chi phối như vậy, bị khổ đau như vậy. Và sự lựa chọn của chúng ta vẫn tiếp tục như vậy thì đúng là một sự quẩn quanh, sự quẩn quanh không có lối thoát, sự bế tắt toàn bộ của tia hy vọng. Và bấy giờ phải mất lâu lắm chúng ta mới thấy được sự vô lý của chính mình. Chúng ta mới thấy được rằng những điều đó nó vốn không mang lại cho chúng ta cái gì hết, ngoài một điều là sự chua chát, để thấy tại sao mình cố gắng như vậy không đi về đâu mà lại trở về vị trí rất ban đầu. Ở trong bài học này chúng ta tìm thấy một hình ảnh rất đặc
biệt của Đức Phật khi còn là một Thái Tử.
Tuy là cuộc sống của Ngài được bao phủ bởi bao nhiêu là nhung lụa ấm
êm. Nhưng Ngài đã tự hỏi và tự trả lời
Ngài hiện là ai? Đúng, Ngài là một vị
Hoàng Tử, một vị vua mặc dầu chưa bao giờ chấp chính. Nhưng đặc biệt là bản thân của Ngài, Ngài
hiểu rất rõ khi Ngài được biết về những người ở kế bên Ngài, những người dân
trong vương quốc Ngài và bản thân của Ngài không bao giờ thoát khỏi được những
khổ đau rất là đương nhiên. Đó là cái
khổ của sanh, của già, của bịnh, của chết.
Và Ngài tự hỏi rằng nếu Ngài làm vua đó là trở thành một vị đại đế thì
thưa qúi vị cũng sanh đó, già đó, bịnh đó, chết đó. Xem ra thì nó lớn chuyện
nhưng mà đúng là một sự lẩn quẩn, một sự trở về quanh quẩn đi lại mà không có
gì thay đổi. Đó là vài điều mà chúng
tôi muốn chia sẻ với qúi vị hôm nay./. |
|
© 2006 dieuphap.com. All Rights Reserved. Kỹ thuật
trnh bày nội dung: Minh Hạnh |